...

Asielaanvragers ervaren vaak meer symptomen van posttraumatische stress, angst en depressie dan de algemene bevolking. Dit komt grotendeels door hun migratiegeschiedenis, maar ook de opvang in ons land speelt een belangrijke rol. Dat staat te lezen in een recent advies van de Hoge Gezondheids- raad. Racisme, discriminatie en sociaal isolement in het gastland kunnen deze symptomen verergeren. Ook moeten ze voor hun verzoek om internationale bescherming regelmatig hun traumatische verhalen delen en vaak lange tijd in onzekerheid wachten. Dat levert extra stress op, aldus de raad. "De meeste asielaanvragers in ons land komen terecht in open asielcentra, waar soms tot 800 mensen in één groot gebouw verblijven", zegt Ilse Derluyn, die betrokken was bij het onderzoek en hoogleraar is aan de vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek van de UGent. "De leefomstandigheden van deze mensen zijn zwaar en na een erg stressvolle reis naar ons land is dat een extra mentale belasting." Derluyn geeft aan dat de federale overheid voor asielaanvragers in de opvangcentra inzet op materiële hulp of zogenaamde 'bed-bad-brood'-hulp, dus het voorzien in de basisbehoeften van onderdak, voeding en medische zorg. Psychologische zorg hoort daar niet expliciet bij en gebeurt meestal via doorverwijzing naar externe psychologen, waar vaak lange wachtlijsten zijn of vluchtelingen de weg moeilijk naartoe vinden. Hierdoor krijgen veel mensen niet de geestelijke gezondheidszorg die ze nodig hebben. "Asielaanvragers komen in eerste instantie relatief weinig in aanraking met het reguliere gezondheidssysteem. Ze komen in het opvangcentrum in eerste instantie terecht bij de verpleegkundige van het centrum. Pas als de situatie erom vraagt worden ze doorverwezen naar een regulier ziekenhuis, waar men niet altijd de juiste kennis heeft om deze groep te behandelen", zegt Derluyn. "Ook ervaren hulpverleners het soms als lastig om te werken met tolken en zijn de administratieve systemen soms behoorlijk complex." Volgens de gezondheidsraad zijn er bovendien wachtlijsten voor psychologen en neemt het toelatingsproces tot gespecialiseerde gezondheidscentra tijd in beslag. Hierdoor is crisiszorg niet altijd mogelijk. Ook bemoeilijken communicatie- en cultuurverschillen het ondersteuningstraject en weten asielaanvragers niet waar ze met hun hulpverzoek terecht kunnen, omdat ze onvoldoende kennis van het Belgische gezondheidssysteem hebben. Het resultaat is dat de toegang tot noodzakelijke en kwalitatieve geestelijke gezondheidszorg vaak problematisch is voor asielaanvragers. Deze groep kan vervolgens moeilijk integreren en participeren in de Belgische samenleving. De gezondheidsraad beargumenteert dat dit leidt tot aanzienlijke kosten voor de samenleving, vanwege een op termijn hoger gebruik van gezondheidsdiensten en een verminderde deelname aan het werkveld. Om die reden doet de HGR enkele aanbevelingen die de geestelijke gezondheid van asielaanvragers moet bevorderen. Zo wordt op federaal niveau onder andere aangeraden om tolken met basiskennis van psychologische gezondheidszorg aan te stellen.Op deze manier wordt de kwaliteit van het vertaalwerk bevorderd. Daarnaast wordt aangeraden om personeel van opvangcentra voor te lichten over psychopathologie, zodat zij gerelateerde trauma's kunnen identificeren en bespreken met het zorgteam. Ook wordt geadviseerd om het asielbeleid verder te optimaliseren, zodat asielaanvragers een realistisch toekomstperspectief op kunnen bouwen en niet onnodig lang in onzekerheid blijven zitten. In het verlengde daarvan wordt tevens het belang van veilige huisvesting benadrukt, waar zich een sociaal netwerk kan vormen en er privacy is. Dit laatste is extra belangrijk voor kwetsbare groepen zoals gezinnen, vrouwen, minderjarigen en LGBTQIA+ personen. Op gezondheidsniveau wordt het belang van persoonsgerichte, cultuursensitieve zorg geaccentueerd. Daarbij moeten zorgverleners volgens de gezondheidsraad worden ondersteund in hun communicatie met asielaanvragers, bij het opstellen van attesten en bij het verwerven van gerelateerde competenties in het werken met asielaanvragers. Als laatste wordt een multidisciplinaire samenwerking tussen zorgprofessionals aangemoedigd.