Angst bij zwangerschap in coronatijden

Een toename van psychische klachten tijdens de periode van de zwangerschap en geboorte is niet ongewoon. De huidige coronaperiode is echter een uitzonderlijke situatie waarbij gevoelens van angst en onzekerheid sterker kunnen worden dan gewoonlijk. "Door de coronacrisis komt de mentale gezondheid onder druk te staan, zeker bij zwangere vrouwen en hun partner en bij jonge ouders", vertelt Inge Tency, docent en onderzoeker in de opleiding Vroedkunde aan Odisee Hogeschool. "Gynaecoloog Els Dufraimont van het Imeldaziekenhuis in Bonheiden merkte dat mensen meer angstig en bezorgd lijken te zijn, maar dat het moeilijk in te schatten is wanneer angst een stoornis wordt of wanneer een stressrespons uit de hand loopt. Het is begrijpelijk dat mensen zich afvragen hoe een bevalling in coronatijden zal verlopen, maar soms is er meer aan de hand. Ik hoorde van Els schrijnende verhalen: een vrouw wiens man op de spoed werkt en die niet meer samen durven slapen. Een mama op postnatale controle die zegt dat ze of gek zal worden of zal scheiden als ze geen hulp krijgt. Haar partner moet van thuis uit werken en wil dat zij twee kinderen stilhoudt tijdens een video-overleg, terwijl zij borstvoeding geeft." Om het aanbod zo eenvoudig en laagdrempelig mogelijk te houden, werd gekozen voor een online zelftest. Deze is gebaseerd op bestaande screeningtools: de Edinburgh Postnatal Depression Scale (EDPS) en de General Anxiety Disorder-7 (GAD-7). Wie in de EDPS hoog scoort op angst, krijgt aanvullende vragen uit de GAD-7 te zien. Afhankelijk van de eindscore krijgen zwangere koppels en jonge ouders een aangepast advies. Wie laag scoort, is gerustgesteld en wordt doorverwezen naar een overzicht met nuttige en betrouwbare links en coronagerelateerde informatie. Als uit de test blijkt dat gevoelens van angst en neerslachtigheid overheersen, dan wordt aanbevolen om contact op te nemen met een hulpverlener. "Dat kan een huisarts, een vroedvrouw of een andere vertrouwenspersoon zijn," legt Inge Tency uit. "Maar we hebben ook een link gelegd naar de facebookpagina ' Mentale zorgen bij corona en zwangerschap' van het expertisecentrum perinatale psychiatrie Moeder & Baby in Zoersel en Gent, waar mensen online een afspraak kunnen maken met een gespecialiseerde hulpverlener of bij de meewerkende centra voor geestelijke gezondheidszorg. Ook wordt verwezen naar de expertisecentra voor kraamzorg." Ook de partner van de zwangere vrouw kan de vragenlijst invullen. "We wilden hen niet vergeten, want ook zij ervaren angst of kunnen zich zorgen maken. Door corona mogen ze niet meer aanwezig zijn bij consultaties, en blijven ze soms met vragen zitten." "We hebben er bewust voor gekozen om geen score te geven aan de deelnemers", zegt Inge Tency. "We geven hen wel een code mee zodat hulpverleners weten waar ze aan toe zijn. Het advies is ook vrijblijvend: mensen beslissen zelf of ze hulp zoeken of niet. Ze kunnen de test ook meerdere keren uitvoeren, om te zien of de angst toeneemt of niet." Inge Tency benadrukt dat het project bedoeld is als hulpmiddel voor zwangere koppels en jonge ouders, en niet als wetenschappelijk onderzoek. "We verzamelen geen data, en deelnemen is volledig anoniem. We gaan dus ook geen conclusies trekken uit de resultaten. De koppeling van de screening aan een zorgaanbod was voor ons het belangrijkste. En daar gaan we wel dingen uit leren. Als dit aanslaat, zou dit ook buiten de coronacrisis ingezet kunnen worden." Voor het ontwikkelen van de zelftest werkte Odisee Hogeschool samen met collega-onderzoekers van Artesis Plantijn, psychiater Dr. Kristiaan Plasmans en Helga Peeters van Moeder en baby Zoersel, studenten, vroedvrouwen en gynaecologen. Odisee en Artesis Plantijn Hogeschool zijn betrokken in PATH, een Europees project rond perinatale mentale gezondheid. De IT-afdeling van de Universiteit van Bournemouth, de Britse partner in het PATH-project, hielp bij het ontwikkelen van de website en de digitale tool. Meer info zie http://path-perinatal.eu/We lieten de test invullen door Eva, een jonge moeder die in juni van haar tweede kindje moet bevallen. Uit haar antwoorden bleek dat ze weinig tot enkele depressieve en/of angstklachten had. "Het was een geruststelling om te zien dat de vragen waar ik mee zit normaal zijn. Voor mij maakt het wel een verschil dat ik al een zwangerschap heb doorgemaakt", zegt Eva. "Als het mijn eerste kindje was, zou ik me waarschijnlijk veel meer zorgen maken." "Je kan inderdaad verwachten dat angst en onzekerheid bij een eerste zwangerschap meer aanwezig zijn", zegt Inge Tency. "We hebben daarom een vraag toegevoegd naar de hoeveelste zwangerschap en bevalling het is, maar als men daar liever niet op antwoordt is dat ook goed. Nogmaals, het is geen onderzoeksinstrument, maar een tool om mensen te helpen en de weg te wijzen naar professionele hulpverlening."