Australië wordt het eerste land dat recreatief vapen bant. 'We zullen niet toekijken hoe vapen een nieuwe generatie nicotineverslaafden creëert', kondigde de Australische minister van Volksgezondheid en Ouderenzorg Mark Butler (Labor) aan op 2 mei. Een paar dagen voordien had de Britse minister van Volksgezondheid en Sociale Zorg Stephen Barclay (Conservative Party) laten weten dat hij een miljoen startkits met elektronische sigaretten wil uitdelen aan rokers om hen te helpen te stoppen met roken. Australië zal dezelfde Charles III mee bekronen op 6 mei. Charles is een fervent anti-roker en blijkt geen aandelen noch cash geld te hebben van tabaksproducent Philip Morris International.
In ons land, op vraag van de minister van Leefmilieu Zakia Khattabi (Ecolo), maakte de Hoge Gezondheidsraad de balans op over het effect van sigarettenfilters op mens en milieu. Het persbericht van 26 april laatstleden kreeg volgende titel mee: 'Sigarettenfilters doen meer kwaad dan goed'. Je zou bijna denken dat het een ethisch standpunt betreft maar de besluiten zijn duidelijk wetenschappelijk onderbouwd. Uit de analyse blijkt dat filters in sigaretten de kwalijke gezondheidsgevolgen van roken niet verminderen. Vanuit volksgezondheidsperspectief bieden ze geen enkel voordeel, terwijl ze vervuilend zijn voor het milieu. De afbraak van sigarettenfilters gaat zeer langzaam en geeft aanleiding tot microplastics, kleine plastiekdeeltjes waarvan het effect op mens, dier en milieu nog onduidelijk is. Uit studies blijkt dat toxische reststoffen in sigarettenpeuken verschillende negatieve effecten hebben op waterorganismen, op de kieming en groei van planten en op sommige zangvogels die de peuken in hun nest gebruiken. Zowel microplastics als schadelijke stoffen kunnen vervolgens doorsijpelen naar de voedselketen. De Hoge Gezondheidsraad beveelt een algemeen verbod op sigarettenfilters aan, zowel op nationaal niveau als op Europees en internationaal niveau. Philip Morris Benelux noemt het voorstel 'onrealistisch, inefficiënt en contraproductief'. Het bedrijf vreest dat een verbod 'criminele organisaties in staat zal stellen om filtersigaretten te leveren aan Belgische rokers'. Volgens Philip Morris zou de Belgische overheid zich beter richten op beleidsmaatregelen die het roken daadwerkelijk kunnen verminderen 'door wetenschappelijk onderbouwde, betere alternatieven beschikbaar te stellen'.
Zullen onze politici en komende regeringen ooit het lef hebben om voor een rookvrij leven te beslissen?
Over vapen geen woord, ook geen nieuw advies van de Hoge Gezondheidsraad omdat het niet wordt gevraagd noch door de minister van leefmilieu, noch die van volksgezondheid. Minister Vandenbroucke (Vooruit) is blijkbaar al blij genoeg dat het antitabaksplan van de huidige regering zal opstarten in 2025!
Vapen werd lange tijd gepromoot als gezonder alternatief voor roken, met claims die beweerden dat het tot 95% minder schadelijk was. Sommige experts van de Hoge Gezondheidsraad beschouwden de komst van de e-sigaret in 2016 nog als 'een goede zaak' en een ideaal rookstopmiddel. Ze sakkerden zelfs over het feit dat toenmalig minister van Volksgezondheid, onze collega Maggie De Block (Open VLD), de regels rond de verkoop en reclame net zo streng maakte als die voor tabak... Maar zelfs die regels helpen niet als men de wegwerpbare e-sigaret met kauwgom-en lollysmaken verkoopt in de snoeprekken of te koop aanbiedt bij de markeerstiften.
Vapen is verkocht aan overheden en gemeenschappen over de hele wereld als een therapeutisch product om langdurige rokers te helpen stoppen 'maar wordt via een achterpoortje verhandeld aan tieners die voor de tabaksproducenten als de vervangers fungeren voor de rokers die zijn overleden aan hun verslaving', aldus minister Mark Butler. Zijn Nieuw-Zeelandse collega's Ayesha Verrall en Anrew Little (beiden Labour) beaamden dat onlangs en blijven volop inzetten voor een beleid met een generatiegebonden verkoopverbod dat telkens opschuift naarmate je ouder wordt. Zo krijgt uiteindelijk de generatie kinderen die op of na 1 januari 2009 geboren is nooit de kans om tabak te kopen en de opportuniteit een rookvrij leven tegemoet te gaan in 2025!
Zullen onze politici en komende regeringen ooit het lef hebben om voor een rookvrij leven te beslissen of blijven ze zich afhankelijk opstellen van de tabakslobby, de megainkomsten door accijnzen en andere (persoonlijke) voordelen die het opbrengt? Hoelang aanvaarden we nog dat er ongeveer 14.000 landgenoten vroegtijdig sterven aan de gevolgen van tabak?
Collega Filip Lardon (UAntwerpen) en Kom op Tegen Kanker zetten het op scherp: 'Stel je voor dat er wekelijks een vol passagiersvliegtuig zou neerstorten in ons land, dan zou je toch verwachten dat de overheid daar iets aan doet? In het geval van tabak gebeurt dat níét: elke week sterven er ruim 250 mensen, en sigaretten zijn nog altijd te koop op elke straathoek.' Dertig procent van de kankers zijn longkanker, tabakgerelateerd al dan niet gefilterd. Ondertussen bereidden we ons met gezonde raad voor op de 1.000 km fietsen voor Kom Op Tegen Kanker van 18 tot 21 mei.