'Geen technocraten die bepalen wat er moet gebeuren op het terrein'

Je moet drie stappen onderscheiden, legt Erik Schokkaert - emeritus hoogleraar gezondheidseconomie aan de KU Leuven - uit. "Het startpunt wordt gevormd door gezondheidsdoelstellingen: dat zijn heel brede, algemene doelstellingen op lange termijn - tien jaar of meer. Ze worden vastgelegd op interfederaal niveau en zijn vooral gericht op de gezondheid van de bevolking, de vermindering van ongelijkheden in gezondheid en de verbetering van het leefmilieu." "De gezondheidsdoelstellingen worden vervolgens vertaald naar gezondheidszorgdoelstellingen: duidelijke, meetbare doelstellingen voor de organisatie van de zorg. Hier ligt het werk van de Commissie. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan andere doelen van de Quintuple Aim zoals gepercipieerde kwaliteit van de zorg, efficiënt gebruik van de middelen, en welzijn van de zorgprofessionals. Op het derde niveau volgen dan concrete acties en ingrepen om de gewenste gezondheidszorgdoelstellingen te realiseren." Gezondheidszorgdoelstellingen moeten 'smart' zijn: specifiek, meetbaar, bereikbaar (achievable), realistisch en gekoppeld aan een uitgewerkt tijdschema. Alleen zo kunnen ze geëvalueerd worden. "Er worden in de gezondheidszorg soms initiatieven genomen die nooit geëvalueerd worden. Soms worden ze verlengd zonder evaluatie; soms stopgezet, ook zonder evaluatie. Voor de continuïteit is dat natuurlijk niet goed." De Commissie is er gekomen omdat in de gezondheidszorg soms beslissingen genomen worden zonder langetermijnperspectief of zonder veel samenhang, maar ook om externe experten een duidelijke inbreng te laten hebben. Dat laatste blijkt uit de samenstelling: academici uit verschillende disciplines, en vertegenwoordigers van het KCE, Sciensano, en de Hoge Gezondheidsraad.Vertegenwoordigers van zorgverstrekkers, mutualiteiten, RIZIV, FOD Volksgezondheid en FAGG (en, indien gewenst, van de gemeenschappen) nemen deel aan de vergaderingen, maar hebben geen stemrecht. "Het is niet de bedoeling dat het tot stemmen komt", zegt Schokkaert, "we willen bij consensus werken. Ik wil ook benadrukken dat de commissie alleen kan adviseren. Belangrijk, want het is niet de bedoeling om de overlegstructuur te doorbreken." "Het werk van de commissie dient daarnaast ook transparant te zijn. Alle adviezen zullen gepubliceerd worden op de website van het RIZIV. Hopelijk kan op die manier een cultuur ontstaan waarbij degenen die beslissingen nemen minstens moeten verantwoorden waarom ze van adviezen afwijken." De taken van de commissie liggen bij wet vast. "Bij het begin van een nieuwe legislatuur moeten we een advies uitbrengen voor de Algemene Raad van het RIZIV, die de gezondheidszorgdoelstellingen vastlegt. Elk jaar moeten we twee rapporten maken: in de eerste jaarhelft een rapport om te evalueren of we in de juiste richting bewegen om de doelstellingen te bereiken; en een tweede rapport, in oktober, met een advies over de begrotingsvoorstellen voor het volgende jaar. In principe is dat een goed gestructureerd proces, al zijn we nu wel te laat aan de cyclus begonnen", zegt Schokkaert. De Commissie is een federaal orgaan dat is ondergebracht bij het RIZIV. De bevoegdheden voor gezondheid zijn in België echter verdeeld over verschillende beleidsniveaus. "De Commissie kan alleen advies uitbrengen over wat er op federaal niveau gebeurt. Maar het spreekt vanzelf dat preventie belangrijk is om de gezondheid van de bevolking te verbeteren, en ook voor bijvoorbeeld geestelijke gezondheidszorg zijn de regio's erg belangrijk.""Samenwerking en interactie tussen de verschillende niveaus is dus nodig, en wij zullen daar zoveel mogelijk rekening mee houden. Maar we begeven ons niet op het domein van de andere overheden. Dat zou niet verstandig zijn." "We moeten ook evolueren naar een 'Health in All Policies'-aanpak. Om de gezondheidsdoelstellingen te bereiken, zijn het onderwijs- en huisvestingsbeleid eigenlijk even noodzakelijk als gezondheidszorg. Dat ligt buiten onze bevoegdheid, maar we moeten er wel naar kijken." Artsen hoeven niet te vrezen dat de Commissie in detail gaat voorschrijven wat ze mogen of moeten doen, zegt Schokkaert. "Wij staan ver van de concrete werking op het terrein. De gemiddelde arts zal niet veel te maken krijgen met wat wij als commissie doen. En nogmaals: wij adviseren, wij beslissen niet." "Dat heeft het voordeel dat wij duidelijk onze rol als experts kunnen spelen en adviezen uitbrengen die wetenschappelijk onderbouwd zijn. We zijn geen commissie van technocraten die gaan zeggen wat er op het terrein moet gebeuren. Het spreekt natuurlijk vanzelf dat het niet de bedoeling is om wereldvreemde rapporten te produceren, we willen relevant zijn binnen het concrete proces van besluitvorming. Hoe onze adviezen dan vertaald worden naar concrete acties, is een maatschappelijke keuze."