Een broeikas voor sociale geneeskunde

De imposante Sint-Franciscus-Saverius kerk ligt er desolaat bij. De glasramen zijn naar beneden gedonderd, ramen met panelen dichtgemaakt, gevelstenen brokkelen af: het imposante gebouw vertoont tekenen van een levensbedreigende kanker en is buiten gebruik gesteld.Rond de kerk, hartje Kuregem, ligt het wijkgezondheidscentrum. Dokter Jo Butaye werkt al 40 jaar op deze plaats. "Als ingeweken migrant hier terecht gekomen", lacht de ex-Gentenaar. In de dichtbevolkte wijk met 25.000 inwoners barstte de huisartsenpraktijk uit zijn voegen, zodat in 2008 werd besloten over te stappen naar de forfaitaire geneeskunde. Medikuregem werd het tweede Nederlands talige WGC in Brussel. Het team werd versterkt met een coördinator, een onthaalteam, een administratieve medewerker, verpleegkundigen, psychologen, een diëtiste en andere paramedische medewerkers. De staf bestaat vandaag uit een kleine 30 medewerkers, waaronder zeven huisartsen en twee haio's."Meer dan 30 jaar heb ik hier stress gehad omwille van de krappe behuizing", lacht dokter Jo Butaye. "Nu is het er zalig werken. We hebben alles onder één dak." In 2009 werd het buurhuis aangekocht. Maar het zou tot 2017 duren voor de nieuwe constructie, ontworpen door Lode Vranken van het Brusselse architectenbureau De Bouwerij, geopend werd. Intussentijd zette het WGC zijn werking voort vanuit 14 stapelcontainers die tegen de kerk aanschurkten. "De containers met de praktijkruimtes waren met een koker, een navelstreng zeg maar, verbonden met het secretariaat. De patiënten vonden dat best tof, maar wij waren toch blij om in onze nieuwe behuizing aan de slag te kunnen gaan", weet Jo Butaye. Om het hele overgangsproces in goede banen te leiden werd zelfs een bouwcoördinator, Beatrice Cosemans, aangesteld.De twee huizen - de landmeterswoning en de vroegere conciergerie - werden met elkaar verbonden door een hedendaagse glazen constructie. Aan de buitenkant valt vooral de gezandstraalde tekening van kunstenares Sofie Van der Linden op, waarop verschillende taferelen zijn afgebeeld die de verbondenheid tussen het WGC en de buurt accentueren. De glazen gevel staat voor openheid en transparantie. Het hele gebouw ademt huiselijkheid, met veel invallend licht, heldere kleuren, accenten uit het verleden zoals de oude marmeren schouwen.In de open onthaalruimte vallen meteen de papieren patiëntendossiers op Onthaalmedewerkers van Turkse, Irakese, Burundese origine ontvangen de patiënten en maken hem met de grootste glimlach wegwijs in het doolhof van het WGC. De kabinetten voor artsen en verpleegkundigen zijn verdeeld over de twee verdiepingen van de vroegere woonhuizen die met elkaar verbonden zijn via trappen en een passerelle.De praktijkruimtes hebben een sterk kamergevoel. Dat wordt nog versterkt door de persoonlijke touch die de artsen en andere medewerkers aanbrengen, getuigend van een sterke sociale betrokkenheid. Citaten als "La différence crée le sens" van de filosoof Pierre Bordieu; affiches van wijkverenigingen als Kuregem Proper en het sociale voetbalproject van Frankie Vercauteren; richtlijnen als "Problèmes pour obtenir la nationalité belge?"; citaten van patiënten als antwoord op het "groteske moratorium" (sic) dat minister De Block wilde invoeren voor de wijkgezondheidscentra: "We voelen ons goed in ons medisch huis, de opvang is hartelijk, de dokters zijn zeer prima en vooral: ze luisteren"! Drempels zijn nauwelijks merkbaar in dit huis. Het geheel straalt menselijke warmte uit."Dat was ook het opzet", zegt algemeen coördinator Truus Roesems. "Het WGC mocht niet te clean zijn. We wilden het huiselijke cachet van het oude gebouw behouden. Dit is geen rijke buurt, een mooi gebouw geeft respect voor de mensen die hier wonen." Door de ramen op de verdiepingen heb je uitzicht op de terrassen van de kleine flats waar de was te drogen hangt. De schotelantennes wijzen allemaal in dezelfde richting.Wat vooral opvalt in het gebouw, is het frisse kleurgebruik, symbool ook voor de zeer kleurrijke omgeving. "Er zit een zekere logica in", legt Truus Roesems uit. "Groen is voor de dokterskabinetten, rood voor de verpleegkundigen, geel voor de paramedische en andere zorgverleners en blauw voor de ondersteunende diensten.""We kunnen de hele wereld aan", lacht Jo Butaye. "Op de VS en Australië na, zijn zowat alle landen hier in de wijk vertegenwoordigd. Het personeel is dan ook meertalig: je hoort hier Nederlands, Frans, Engels, Turks, Berbers, Arabisch, Oekraïens, Bulgaars, Wit-Russisch, Lingala, noem maar op... We hebben intercultureel bemiddelaars, en indien nodig doen we beroep op het vertaalplatform Movietolk. We zien veel kinderen op consultatie, en heel veel diabetes bij de oudere populatie, meer dan 10 procent.""We hebben een zeer divers team, op de dokters na", voegt Truus Roesems eraan toe. "Eigenlijk willen we wel graag een arts van andere origine aanwerven, we hebben al enkele haio's van andere origine gehad. Aan te stippen ook: de meeste van de circa 20 haio's die hier al zijn neerstreken hebben later gekozen voor een loopbaan in een wijkgezondheidscentrum. In zekere zin zijn we een broeikas voor sociale geneeskunde. Liesbeth Deraeve, de voorzitter van de Vereniging van Wijkgezondheidscentra, heeft ook bij ons gewerkt als haio.""Weet je, gezondheid is meer dan naar de dokter gaan", zegt dokter Butaye. "We willen in zekere zin ook meewerken aan de gezondheid van de buurt. We ondersteunen allerlei buurtinitiatieven, en organiseren ook zelf groepssessies zoals de Goed-Gevoel-Stoel, een project rond geestelijke gezondheid, BBBru (lees: Bébébru) voor zwangere vrouwen, kooksessies, een koor. Onze vergaderruimte staat open: de bemiddelaar van de gemeente en organisaties uit Kuregem maken er gebruik van... Het WGC wil een stimulans voor de wijk zijn: een open huis met een maatschappelijke meerwaarde!"