De menopauzale overgang, een miskend risico voor de geestelijke gezondheid

De Stages of Reproductive Aging Workshop definieert de perimenopauze, in de literatuur vaak menopauzale overgang genoemd, als de periode gaande van het moment van persisterende veranderingen van de cyclusduur met minstens zeven dagen tot twaalf maanden na de laatste menstruatie, namelijk het begin van de postmenopauze. Wat de menopauzale overgang betreft, is het zo dat er al symptomen kunnen verschijnen bij prille veertigers, dus heel wat vroeger dan wat tot voor kort werd aangenomen.

...

Tijdens die menopauzale transitie kunnen gemakkelijk geestelijke gezondheidsproblemen verschijnen of verergeren. Recente ontdekkingen geven een beter inzicht in de pathofysiologie van de symptomen, die vaak in het begin van de perimenopauze optreden, zoals hersenmist, angst, het gevoel overweldigd te worden, prikkelbaarheid, vermoeidheid en slaapproblemen. De lichamelijke en cerebrale veranderingen zijn soms veeleer wazig, bv. de indruk hebben niet meer zichzelf te zijn. Die klachten kunnen een tiental jaar voor de veranderingen van de menstruatiecyclus verschijnen. Dat maakt dat artsen niet altijd zullen denken aan een mogelijke link tussen die symptomen en de menopauzale overgang. Volgens een recente enquête uitgevoerd bij vrouwen met een mediane leeftijd van 48 jaar (1) zijn hersenmist, een instabiele gemoedsstemming, vermoeidheid, pijn, vasomotorische symptomen, slaapproblemen en angst de hinderlijkste symptomen tijdens de menopauzale overgang. Volgens een andere recente enquête (mediane leeftijd: 54 jaar) is werkverlet bij die vrouwen vaker te wijten aan de psychische symptomen dan aan de somatische of de urogenitale (2). Die vrouwen voelen zich vaak wat verwaarloosd door hun arts en zoeken hun heil dan in andere informatiebronnen, vaak in samenhang met publiciteit. Doordat studenten geneeskunde tijdens hun opleiding vrij weinig informatie krijgen over de menopauze, voelen artsen zich vaak wat onwennig als ze geconfronteerd worden met de noden van die patiënten. Een artikel gepubliceerd in het tijdschrift Current Opinion in Obstetrics and Gynecology (3) verwijst naar recente wetenschappelijke publicaties over afwijkingen van de cognitieve functies tijdens de menopauzale overgang en de therapeutische opties die hun waarde bewezen hebben. De eerste mentale symptomen zijn toe te schrijven aan diepe veranderingen van de hersenstructuur, de connectiviteit, het energiemetabolisme en de ontstekingstoestand, die zelf te wijten zijn aan hormonale variaties. De hinderlijkste symptomen volgens de patiënten zijn vooral hersenmist, angst en een instabiele gemoedsstemming. Er zijn alsmaar meer behandelingen die doeltreffend blijken te zijn: hormoontherapie, psychotrope farmaca, gabapentinoïden, NK3R-antagonisten, stimulerende middelen, psychotherapie en lichaamsbeweging. Volgens de ervaring van de auteurs wordt niet vaak genoeg een hormoontherapie voorgeschreven bij vrouwen met psychische klachten tijdens de perimenopauze. Referenties: 1. Woods NF, Coslov N, Richardson MK. Effects of bothersome symptoms during the late reproductive stage and menopausal transition: observations from the Women Living Better Survey. Menopause. 2023 Jan 1;30(1):45-55. doi: 10.1097/GME.0000000000002090 2. Faubion SS, Enders F, Hedges MS, Chaudhry R, Kling JM, Shufelt CL et al. Impact of Menopause Symptoms on Women in the Workplace. Mayo Clin Proc. 2023 Jun;98(6):833-845. doi: 10.1016/j.mayocp.2023.02.025 3. Horst K, Cirino N, Adams KE. Menopause and mental health. Curr Opin Obstet Gynecol. 2025 Apr 1;37(2):102-110. doi: 10.1097/GCO.0000000000001014.