Zorgzaam Leuven

De proefprojecten geïntegreerde zorg gingen begin 2018 van start voor vijf jaar. Zorgzaam Leuven is een uitgebreid project - uitvoerig gedocumenteerd op de website zorgzaamleuven.be. Professor Van Pottelbergh: "We hebben een groot portfolio van acties. Sommige hebben we geïnitieerd, andere geïmplementeerd of versterkt. Vanuit het Lokaal Multidisciplinair Netwerk erfden we al goede zorgprogramma's voor diabetes en chronisch nierfalen, daar kwamen spoedig COPD, hartfalen en psychisch lijden bij. Het project van hartfalen staat tamelijk autonoom, maar onze taak is voornamelijk het verbinden van zorgverleners en hun acties. Onze banden met het ACHG en het UZ Leuven zijn nauw. De zorgprogramma's die we gebruiken zijn evidence-based, goed onderbouwd." "Onze zorgzame buurten waren er voordat Vlaanderen zijn oproep voor warme buurten lanceerde. Maar onze zorgzame buurten zijn ook wel anders. Naast de brede buurtwerking van wijkcomités, verschillende betrokken organisaties en vrijwilligers heb je het niveau van acht Zorgzame Buurten - teams van de lokale huisartsenpraktijken, apothekers, thuiszorg en -verpleging, kinesitherapie, enzovoort. Die teams plannen acties in hun buurt en implementeren de zorgprogramma's, waarvan ze de transmurale afspraken bewaken. Ze brengen geïntegreerde zorg tot stand in hun eigen tempo. Deze zorgverleners werken multidisciplinair samen; ook wanneer hun eigen praktijk niet multidisciplinair is samengesteld." Hoe voldoet, nu de vijfde verjaardag eraan komt, Zorgzaam Leuven aan de Quintuple Aim? Heeft het project Zorgzaam Leuven de kwaliteit van de zorg in de stad verbeterd? "Ongeveer 8.000 patiënten zijn in onze acties geïncludeerd. Dat is meer dan de helft van de groep die er in theorie belang bij heeft, al een goed resultaat waar we trots op zijn. Honderden, soms duizenden patiënten krijgen dankzij die programma's kwalitatieve, evidence-based zorg die ze anders niet zouden hebben. Dat ze bijvoorbeeld langer zouden leven kunnen we jammer genoeg niet aantonen - dat onderzoek is nooit opgezet. Het wetenschappelijke begeleidingscomité dat de proefprojecten geïntegreerde zorg zou evalueren is in 2020 opgedoekt." Heeft Zorgzaam Leuven geleid tot efficiëntere zorg?"Bij de start van de proefprojecten was bepaald dat de acties zichzelf zouden financieren. De projecten kregen wel een bedrag van 150.000 euro voor de coördinatie. Via het principe van shared savings zou een deel van de efficiëntiewinst terug naar de proefprojecten vloeien, maar dat principe werd tamelijk gauw verlaten. In plaats daarvan kregen de proefprojecten nog eens een bedrag dat tot iets meer dan 200.000 euro kan oplopen, om hun acties voor een deel te financieren. Shared savings zijn erg moeilijk aan te tonen. De onzekerheid over het werkelijk bespaarde bedrag is te groot." "Ik geloof niet dat je door geïntegreerde zorg enorm grote bedragen gaat besparen. De vraag is vooral of je meer en betere zorg met hetzelfde geld kunt realiseren. Elke euro die we uitgeven moet meerwaarde creëren. Van het geld dat we krijgen voor acties hebben we er bijvoorbeeld voor gezorgd dat de endocrinologen een diabetesraadpleging in het woonzorgcentrum houden, zodat je bewoners niet naar het ziekenhuis moet transporteren. We hebben een tiental educatoren voor hartfalen opgeleid. Het gaat meestal om diabeteseducatoren die dat erbij nemen. Zij leveren niet zoveel prestaties, maar ze helpen om het zorgprogramma hartfalen te implementeren. Je mag aannemen dat opname van een patiënt in een zorgprogramma veel grotere uitgaven voor complexe zorg, zoals een ziekenhuisopname, vermijdt." Patiënten ervaren betere zorg dankzij de acties van Zorgzaam Leuven? "PREM's en PROM's (*) bevragen was ook een taak voor het wetenschappelijke begeleidingscomité dat is opgedoekt. Afgaande op wat we horen van de patiëntenorganisaties, die direct bij ons project betrokken zijn, en de ziekenfondsen - en op reacties die we opvangen van patiënten - is er toch tevredenheid over onze acties. We brengen ook de verwachtingen in kaart van patiënten met complexe zorgbehoeften. We bevragen of laten hen opschrijven wat ze precies verwachten van onze zorg, wat voor hen nog belangrijk is in hun leven. Dat je met hen praat over de essentie van de zorg is ook erg belangrijk voor hoe ze die zorg ervaren." Jullie bereiken kwetsbare patiënten die anders misschien uit de boot vallen? "Daar gaat zeer veel aandacht naar uit, bijvoorbeeld om mensen uit andere culturen te bereiken of om na te gaan of wel degenen die er het meeste baat bij hebben bij onze eerstelijnspsycholoog terechtkomen. We zoeken naar hoe we mensen op de juiste manier kunnen bereiken. Dat is belangrijk want bij kwetsbare personen is vaak ook de meeste gezondheidswinst te boeken. Ons programma voor kwetsbare zwangerschappen heeft al ruim 400 vrouwen opgevangen.""Onze medewerkers in een buurt zijn goede antennes om probleemgroepen te ontdekken. We organiseerden bijvoorbeeld tandzorg in een wijk waar vele mensen van Nepalese origine wonen, omdat we weten dat dit in deze groep een probleem is. We maken nog niet systematisch genoeg gebruik van databronnen om kwetsbare groepen op te sporen. Dat is een belangrijke volgende stap." De zorgverlener vaart er wel bij? We ondersteunen zorgverleners op allerlei manieren. We krijgen ook wel positieve feedback, op intervisiemomenten bijvoorbeeld. Zorgverleners van buiten de buurtteams gebruiken tevens onze zorgprogramma's. Artsen vragen ons hoe ze iets in hun praktijk kunnen aanpakken. We huurden onder meer jobstudenten in om de brieven voor griepvaccinatie te versturen tijdens de covidcrisis. Het is voortdurend wikken en wegen welke voorstellen we lanceren, want onze zorgverleners zijn al overbevraagd. Er zijn niet alleen de artsen. Verpleegkundigen in de woonzorgcentra die een diabetoloog over de vloer krijgen, waarderen het erg dat ze kunnen overleggen met de specialist zelf. Medewerkers van huisartsenpraktijken krijgen nieuwe rollen die hen meer betrekken in de zorg en voelen dat aan als een opwaardering van hun werk. De buurtteams krijgen uit de pot voor acties die het project kan opzetten, een bedrag dat ze zelf kunnen inzetten om de zorg in hun buurt te verbeteren. Het bedrag - tot 10.000 euro - is veeleer symbolisch maar psychologisch is dat wel belangrijk. De proefprojecten lopen dit jaar ten einde. Het is dan het moment om succesvolle acties te consolideren en op te schalen. Het plan is om in de loop van de komende maanden over te gaan naar een Samenwerkingsverband met het Riziv. We zouden graag de acties van Zorgzaam Leuven uitbreiden naar de regio rond de stad. We krijgen vandaaruit ook geregeld die vraag. Daarnaast willen we meer data-driven gaan werken, voor population management, met audits in patiëntendossiers en dergelijke. We hebben toch wel een aantal zaken gerealiseerd. Het zou jammer zijn als dat nu in een lade zou verdwijnen. We willen onze ervaring graag delen met andere regio's. We gaan vaak spreken op internationale congressen zoals het ICIC en op fora hier in Vlaanderen en België. We krijgen zoveel vragen om over onze ervaring of expertise te komen spreken, dat we er nu vaak niet meer kunnen op ingaan.U hebt wel financiering nodig voor mensen die extra prestaties leveren? De financiering wordt in de Samenwerkingsverbanden voortgezet, hoop ik. We willen in Leuven in ieder geval met ons project doorgaan. Er zijn trouwens wel wat middelen en mensen voorhanden. Het ziekenhuisnetwerk en de huisartsenkring bijvoorbeeld hebben bepaalde middelen. Je hebt de palliatieve netwerken, de Logo's, apothekersverenigingen,... Mijn collega-coördinator Marie Van de Putte houdt in een spreadsheet de gemeenschappelijke doelen en acties van partners zorgvuldig bij. We verbinden wat er is en stimuleren partners om ook hun netwerk verder te activeren. Per kwartaal herbekijken we dat. Daarnaast is de input van een basisbedrag zoals we nu krijgen wel nodig. De financiering die we kregen, hebben we heel eigenzinnig gebruikt. De bedoeling van het bedrag voor management was om daar een of twee coördinatoren mee aan te werven. Pluk twee mensen van de arbeidsmarkt en laat die geïntegreerde zorg uitbouwen. Maar zo werkt dat niet. Samen met twee andere zorgprofessionals sta ik in voor de coördinatie. Zorgzaam Leuven zoekt mensen uit de zorgsector en geeft die een deeltje van de middelen om bijvoorbeeld 20% of 40% van hun werktijd te besteden om iets uit te bouwen voor het project. Het zijn mensen met 'skin in the game', professionals die zich al in de zorg investeren met een gedeelde langetermijnvisie.In Leuven weten we welke volgende stappen we willen zetten naar een geïntegreerde zorg. Maar in elke regio in Vlaanderen zullen dat andere stappen zijn. Je kunt dat niet in één globaal overheidsplan zetten. De overheden moeten vertrouwen hebben in de lokale professionals die zich daarvoor willen inzetten.