...

Deze problematiek kwam uitvoerig aan bod op een congres dat de Europese Federatie van Academiën voor Geneeskunde (FEAM) onlangs organiseerde. Bedoeling is de regeringen enerzijds objectief te informeren over de behoeften van migranten op het vlak van gezondheid, wat niet eens een dure zaak hoeft te zijn, en anderzijds om de voordelen van migratie zowel voor de lokale als voor de ontheemde bevolking te belichten.Het thema 'Migratie, gezondheid en Geneeskunde' is uiteraard extreem complex, al was het maar omdat het lastig is om te omschrijven wat een 'migrant' precies is."Er heeft zich een demografische verschuiving voorgedaan. De immigrant zoals we die vroeger voorstelden, was een jonge man in goede gezondheid. Vandaag stellen we vast dat er veel kinderen, zwangere vrouwen en ouderen zijn onder de migranten. De behoeften zijn verschillend", zegt dokter Elisabeth Waagensen, consulent voor het migratie- en gezondheidsprogramma van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in Europa. "We moeten trouwens niet simpelweg kijken naar de migranten die van buiten Europa komen, maar ook naar de migranten binnen Europa zelf. Zij hebben specifieke behoeften, met name het gezondheidssysteem en de culturele gevoeligheden te doorgronden."Komen daarbij nog de Roma, de asielzoekers, de vluchtelingen, zonder diegenen te vergeten die verhuizen van het platteland naar de stad. Het is onmogelijk in deze omstandigheden het profieltype van de migrant te bepalen, en nog minder zijn/haar behoeften in termen van gezondheid.Dit gezegd zijnde, zijn de verschillende sprekers op het congres het met elkaar eens op twee punten. Ten eerste zijn de meeste migranten, in tegenstelling met een wijdverspreide opvatting, in goede gezondheid. Althans, in goede fysieke gezondheid (zie kader). "De overheid is vaak slecht geïnformeerd over de reële gezondheidstoestand van de migranten en van de gezondheidsproblemen die gelinkt zijn met hun migratie", betreurt dokter Jean-Michel Foidart, secretaris-generaal van de Franstalige vleugel van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde (ARMB)."We merken dat het merendeel van de migranten in goede gezondheid is, ja zelfs in betere gezondheid dan de bevolking van het gastland bij het begin van hun migratietraject", voegt dr. Waagensen eraan toe. "We constateren bijvoorbeeld een geringere prevalentie van nietoverdraagbare ziekten bij aankomst in het gastland. Maar de prevalentie stijgt, in het bijzonder voor obesitas, nadat men een tijd in dat land is verbleven."Ten tweede: de economische impact van de ondersteuning van de zorg voor migranten is gunstig voor de gezondheidszorg, en finaal, voor de hele samenleving. Het hoofdargument ten gunste van een verbeterde toegang tot gezondheidszorg voor gemarginaliseerde groepen is gefundeerd op de rechten van de mens en op rechtvaardigheids beginselen. Nochtans werd de laatste jaren meer aandacht besteed aan de factor economische kosten voor het beperken van de dekking van deze groepen."De overheden vrezen een verhoging van de financiële belasting op het vlak van openbare gezondheid. Dat kan aanleiding geven tot inadequate politieke beslissingen of tot het wegblijven aan beslissingen", merkt Jean-Michel Foidart nog op. "We kunnen bewijzen dat fysieke en psychologische steun kan worden geboden aan grote groepen tegen een beperkte kost, en dit in het voordeel van zowel de lokale bevolking als de migratiepopulatie.""De migranten insluiten in de eerstelijnsgezondheidszorg vermindert de kosten", bevestigt dokter Sonja Novak-Zezula, algemeen directeur van het Gezondheids- en Migratiecentrum in Oostenrijk, die zich, om haar uitspraken te schragen, baseert op verschillende Europese studies. "De ongelijkheid in de toegang tot de zorg, de mentale gezondheid inbegrepen, treft kwetsbare groepen, in het bijzonder mensen in een afwijkende situatie. Die ongelijkheid heeft schadelijke effecten zowel voor het individu als voor de gezondheid (in het algemeen), die op lange termijn een kostenverhoging zal impliceren."Migranten toegang verlenen tot eerstelijnszorg en preventie laat op lange termijn toe te besparen, iets wat evenzeer opgaat voor de autochtone bevolking. Het gaat hier dus niet om een probleem gelinkt aan migratie op zich, maar wel aan de politiek, die beslist om bepaalde populaties uit te sluiten van gezondheidszorg. In België is dit het geval met gevangenen, asielzoekers en illegalen. Het KCE heeft met het oog op deze drie uitgesloten groepen duidelijke aanbevelingen gegeven om het zorgtraject te vereenvoudigen. Een klein beetje politieke moed zou moeten volstaan om dit te beslechten.Het probleem is uiteraard niet exclusief Belgisch. "Het aanzienlijke aandeel migranten in de Europese unie brengt politieke spanningen met zich mee tussen de lidstaten", bevestigt John F. Ryan, directeur Gezondheidsdienst van de Europese Commissie. "De rol van de Europese Unie is de fragmentering te beperken tussen de verschillende Europese politieke standpunten in termen van migratie en gezondheid."De eeuwige moeilijkheid bestaat er in tot een consensus te komen. Dat blijft een hardnekkige uitdaging in Europa, wat helaas eens te meer werd vastgesteld toen de Europese Commissie een akkoord onderhandelde over het onthaal van migranten in het hart van de lidstaten. Men herinnert zich nog wel het fanatieke verzet van met name Hongarije en Polen."Gezondheid is slechts een deel van het probleem, en het is jammer genoeg niet de gezondheid van de migranten die de agenda bepaalt van de migratiepolitiek", zegt John F. Ryan nog. "Europa heeft zich actief opgesteld om oplossingen voor te stellen. Het probleem ligt bij de wijze waarop de lidstaten dit onthalen."