...

Het is een verhaal van sociale ongelijkheid, bittere armoede en uitbuiting (denk aan grootschalige kinderarbeid, verpakt als opvang en opvoeding) maar ook van barmhartigheid, medemenselijkheid, compassie en idealisme, eerst als initiatief van gegoede burgers, later stedelijk georganiseerd. Het boek vertelt daarmee een stuk van de sociale geschiedenis van de mercantiele havenstad Antwerpen, waarin ook stedenbouw, immigratie, oorlog en industrialisering een rol spelen.Dit boek brengt de vergeten voorgeschiedenis tot leven van wat we kenden als de 'openbare onderstand', later het ocmw, nu het Zorgbedrijf, in een breed kader van hulpverlening- en welzijnswerkcircuits. Vondelingen, verlatelingen, wezen en andere kinderen in precaire situaties werden in de zestiende eeuw opgevangen in godshuizen in de stad zoals het Vondelingenhuis, het Maagdenhuis en het Knechtjeshuis. Honderden kinderen werden in deze voorzieningen gehuisvest en opgevoed, terwijl zeventig procent van alle hulpbehoevende stadskinderen geplaatst werden in kostgezinnen op het platteland.De opvang werd in de negentiende eeuw verder geïnstitutionaliseerd in grote instellingen, terwijl recent juist steeds meer aandacht gaat naar het bewaren en ondersteunen van de gezinscontext. Het verband tussen welzijn, werk, (geestelijke)gezondheid en huisvesting is een terugkerend thema. De geschiedenis van de stedelijke jeugdzorg leert dat de opvang van en de zorg voor kinderen in precaire situaties van alle tijden is en dat dit elke samenleving steeds opnieuw voor uitdagingen stelt. Het stigma op armoede is niet minder geworden, de maatschappij blijft worstelen met ongelijkheid en uitsluiting. Naast een rijkdom aan illustraties, archiefmateriaal, grafieken en tabellen bevat het boek ook veertien monologen van de hand van Erik Vlaminck en Ellen Van Pelt. Zij nemen de lezer mee in de wereld van kinderen en opvoeders achter de muren van gestichten en tehuizen. Hun literaire fictie brengt de historische werkelijkheid dichterbij en evoceert het harde maar niet altijd hopeloze leven van kinderen in moeilijkheden.In de nasleep van het boek start volgende week de tentoonstelling 'Kinderen van de zorg. Zes eeuwen, drie locaties, één verhaal' op drie locaties die in het boek een hoofdrol spelen. In het recent gerestaureerde Knechtjeshuis huist nu de afdeling Ontwerpwetenschappen van de Universiteit Antwerpen en wordt het verband gelegd tussen de ambachten vroeger (veel 'knechtjes', weesjongens, gingen in de leer bij ambachtsmeesters) en productontwerp- en ontwikkeling vandaag. In het Instituut voor Tropische Geneeskunde (op de plek van het vroegere Vondelingenhuis) belicht de expo het belang van de eerste duizend dagen voor de gezonde ontwikkeling van een kind, van de zestiende eeuw tot nu. In het Maagdenhuis worden achterstelling en weldadigheid door de eeuwen heen geïllustreerd aan de hand van het rijke kunstpatrimonium van dit minder bekende maar bezienswaardige museum.