...

In ons land worden elk jaar meer dan duizend nieuwe gevallen van kanker veroorzaakt door HPV gediagnosticeerd, met als uitschieter baarmoederhalskanker bij 639 vrouwen, waarvan er 236 overlijden. Neem daar nog de meer dan achtduizend vrouwen bij die jaarlijks een conisatie ondergaan om baarmoederhalskanker te voorkomen en de impact van HPV is duidelijk. Zowel de WHO als de Europese commissie stellen doelen inzake vaccinatie, screening en behandeling om uiteindelijk te komen tot de eliminatie van baarmoederhalskanker. Ook België moet streven naar de 90/90/2030-doelstelling, klonk het onlangs tijdens een ronde tafel in de Kamer, georganiseerd door patiëntenorganisatie Gynca's. Doel is dat tegen 2030 90% van de bevolking wordt gevaccineerd tegen HPV en dat 90% van de doelpopulatie wordt gescreend op baarmoederhalskanker. Het witboek dat tijdens de ronde tafel werd voorgesteld, geeft vier duidelijke aanbevelingen. De uitbouw van een efficiënt vaccinatieprogramma is cruciaal. Momenteel zijn er grote verschillen in vaccinatiegraad tussen Vlaanderen en Wallonië. In Vlaanderen gloort de kaap van 90% aan de einder met een vaccinatiegraad van 80,7% in 2020, terwijl die in Wallonië met 52,4% in 2023 nog veraf is. Er bestaat ook nog steeds een kloof tussen jongens en meisjes. Omdat de inhaalvaccinatie enkel wordt terugbetaald tot 18 jaar en dat een ernstige drempel vormt, wordt voorgesteld die te verlengen tot 30 jaar. Ook de screening voor baarmoederhalskanker verloopt niet op hetzelfde niveau in de verschillende delen van het land. In Vlaanderen is 63,60% (2021) van de doelgroep gescreend, terwijl dat in Wallonië en Brussel met respectievelijk 48,2% en 46,3% toch een pak lager ligt. Enige nuance is misschien op zijn plaats omdat de cijfers van Wallonië en Brussel dateren uit 2017 en dat percentage intussen misschien wel wat is gestegen. In 2022 kondigde de Interministeriële conferentie Volksgezondheid aan dat alle vrouwen tussen 30 en 64 jaar vijfjaarlijks een screeningstest moeten krijgen met steeds het cijfer van 90% gescreende vrouwen in het achterhoofd. Een hiaat is er momenteel bij anale kanker die ook vaak aan HPV wordt gelinkt, maar waarvoor er momenteel geen georganiseerd screeningsprogramma bestaat. Gynaecoloog Kobe Dewilde (UZ Leuven) benadrukt het belang van vaccinatie in combinatie met screening: "Als kinderen gevaccineerd worden en vrouwen vanaf 25 jaar een uitstrijkje laten doen, kan baarmoederhalskanker quasi volledig uitgesloten worden." Hij wordt hierin bijgetreden door vaccinoloog Pierre Van Damme (Universiteit Antwerpen) die ervoor pleit HPV voortaan te beschouwen als een van de universele vaccins. "Net zoals bij zuigelingen moeten we er eigenlijk voor zorgen dat een hele leeftijdsgroep gevaccineerd wordt. Ik zie veel politieke bereidheid, maar er zijn nog grote verschillen over de verschillende regio's, we moeten dat niveau kunnen overstijgen om de vaccinatiegraad omhoog te krijgen. De grote uitdagingen voor beleidsmakers zullen zijn om het vaccin terugbetaald te krijgen tot 26 of 30 jaar, om ook apothekers een actieve rol te laten spelen in HPV-vaccinatie en om alle databanken op elkaar af te stemmen." Een euvel waar in België wel eens vaker aan geleden wordt, is het gebrek aan volledige en correcte data. Daarom pleit het witboek ervoor de registratie van HPV-vaccinatie te verplichten voor alle vaccinatoren en een monitoringsysteem op te zetten dat vaccinatie-, screening- en kankerdata koppelt. Ten slotte vraagt het witboek een 'multi-stakeholder commitment', of met andere woorden een gezamenlijke inspanning van alle betrokken partners. Er wordt dan met name gekeken naar de federale overheid die de vraag krijgt HPV-eliminatie als prioriteit op te nemen in het nationaal kankerplan dat in het federale regeerakkoord is opgenomen. Een taskforce moet de ongelijkheden in vaccinatie en screening aanpakken en er moeten meer investeringen komen in het HPV-onderzoek. "We zijn al enkele jaren bezig met het plan, maar merkten dat er nood was aan een volgende stap om het op de politieke agenda te krijgen", legt Anne De Middelaer van Gynca's uit waarom ze de ronde tafel organiseerden. Alvast Kathleen Depoorter (N-VA) staat helemaal achter de doelstellingen van het witboek en diende een resolutie in waarin ze vraagt HPV-vaccins volledig terug te betalen voor jongens en meisjes tot 30 jaar. Aan Franstalige zijde krijgt Gynca's steun van Julie Taton (MR), een ervaringsdeskundige die zelf al driemaal een conisatie onderging in de strijd tegen kanker.