Waarom is er geen vak 'begrijpend leven'?

Als we die allemaal toegang willen geven tot een eerstelijnspsycholoog, zijn er vierduizend voltijds psychologen nodig, rekent Albrecht voor. Om het mentale welzijn van jongeren te versterken, kijkt Albrecht daarom eerder naar het onderwijs. "Onderzoek over mentaal welzijn van jongeren toont aan dat er maar één ding met zekerheid rendeert: dat je vanaf een jonge leeftijd sociale, emotionele en gedragsvaardigheden aanleert. Leer jongeren om vlotter contacten te leggen, om zich te integreren in een groep, en ook om zichzelf beter te begrijpen. Je kan niet aan emotieregulering doen als je je eigen emoties niet herkent." Warme scholenDie aanpak spoort niet met het klassieke onderwijs, waar iemand 50 minuten lesgeeft en dan plaats maakt voor de volgende leerkracht. Maar het onderwijs kan ook anders, zegt Albrecht. "Sommige scholen werken al aan dat soort vaardigheden - denk aan 'warme scholen' of 'LAB-scholen' waar men het onderwijs niet per klas en lesuur organiseert maar kinderen laat coachen door een team leerkrachten. Die kinderen ontwikkelen meer autonomie en moeten veel meer samenwerken. Daarvoor moet je emotieregulering verwerven: niemand werkt graag samen met iemand die zich regelmatig boos maakt." "Dat klinkt misschien heel soft: moeten jongeren niet vooral leren differentiaalvergelijkingen op te lossen? Wel, ik ken een BEL20-bedrijf waar zeer getalenteerde ingenieurs werken. Dat bedrijf organiseert nu sessies om die topingenieurs te leren samenwerken. Ze komen uit een competitief onderwijssysteem waar iedereen met zijn eigen punten bezig was, en sommigen willen geen inzichten delen omdat ze bang zijn dat een ander met de pluimen gaat lopen. Talenten die niet kunnen samenwerken, zijn niet zoveel waard." Het onderwijs zou jongeren ook beter moeten voorbereiden op de complexe maatschappij, zegt Albrecht. "We leren op school wel begrijpend lezen, maar er is geen vak 'begrijpend leven'. Veel van de angsten van jonge mensen ontstaan doordat ze niet goed begrijpen wat er in de maatschappij gebeurt. Ik vind het bizar dat we jonge mensen daar niet beter op voorbereiden, en dat we hen niet leren dat het niet allemaal doem en apocalyps is. De meeste jonge mensen gaan een fantastisch leven tegemoet." "En wat ik geleerd heb uit het werk van Damiaan Denys: we moeten beseffen dat veel mensen op zoek zijn naar zingeving. Die vraag kan een psychiater of psycholoog niet oplossen. Dat was vroeger het domein van de religie, de filosofie of de algemene cultuur. In de ideale wereld is er een soort gatekeeper die zo'n vragen kan onderscheiden van ernstige psychische bedreigingen, van mensen die acuut bijstand nodig hebben." Ook hoe we aan preventie doen moet in vraag gesteld worden, stelt Albrecht. "Preventie vandaag betekent meestal: zo veel mogelijk informatie verspreiden. Je kan je afvragen wat daar het effect van is. Er zijn tal van publicaties en websites over gezonde voeding, maar ook intelligente mensen hebben het vaak moeilijk om die aanbevelingen te interpreteren. 'Vermijd verzadigde vetten' - het zal wel, maar wat betekent dat nu concreet? Op school leren we dat een appel gezond is, maar we zouden in ons onderwijs veel meer gezondheidsvaardigheden moeten opdoen." Ons huidige gezondheidssysteem is niet georganiseerd om doeltreffend aan preventie te doen. "Als je iemands levensstijl ingrijpend wil veranderen, moet je eerst doorgronden waarom mensen bepaalde levensstijlkeuzes maken. Dat is enorm tijdsintensief, en dat past niet in een standaardconsultatie van 15 minuten."Samen koken Albrecht verwijst naar buitenlandse experimenten waar mensen met diabetes en overgewicht in groep samenkomen en naast medische informatie ook kookles en voedingsadvies krijgen. "Ze doen samen boodschappen, koken samen, gaan wandelen. Dat is goed voor hun gezondheid, maar ze bouwen ook relaties op. Effectieve preventie vraagt intense interacties terwijl het huidige zorgsysteem is georganiseerd op basis van gestandaardiseerde transacties." Er wordt soms gesteld dat België te weinig in preventie investeert omdat de incentives ontbreken: de kosten zijn voor de gemeenschappen, de baten voor het federale niveau. Die redenering gaat voorbij aan wat preventie echt betekent, zegt Albrecht. "Het doel van preventie is niet dat een overheid geld bespaart. Het doel van preventie is dat mensen een betere levenskwaliteit genieten, ook op latere leeftijd, dat ze langer gezond leven. Een sterk preventiebeleid betekent ook dat er minder mensen langdurig ziek worden, dat er minder burn-outs zijn en dat mensen langer kunnen werken. De hele maatschappij en dus alle overheden plukken daar de vruchten van. Natuurlijk zou de incentivestructuur logischer kunnen zijn. We hebben een bizar land waarin de bevoegdheden versnipperd zijn, wat coördinatieproblemen geeft.