Voorkomen dat psychosociale noden aanslepen

Huisartsen hebben doorgaans een goed zicht op hoe sociale determinanten de gezondheid van hun patiënten beïnvloeden, en of er eventueel bepaalde noden zijn. Denk aan een patiënt die in een ongezonde woonst en buurt woont, of op het werk veel stress ervaart, of geen netwerk heeft om in moeilijke periodes op terug te vallen, zegt Stijn Coolbrandt, medeoprichter van Zipster en in een vorig leven aan de slag bij Agfa HealthCare. Hij is ook het gezicht van Healthbuzz. "Patiënten doorverwijzen naar de gepaste ondersteuning, veronderstelt evenwel dat je als huisarts tijdig de noden detecteert, zicht hebt op het lokale ondersteuningsaanbod, tijd hebt om de doorverwijzing op te zetten en op te volgen", vervolgt Coolbrandt. "Tot voor kort bestond er voor al deze stappen geen gestructureerde digitale ondersteuning. Zipster biedt huisartsen een neutraal platform aan dat dat proces faciliteert." Stijn Coolbrandt legt uit: "Een patiënt klaagt over eenzaamheid. Als huisarts zie je dat ze hulp nodig heeft, maar je hebt geen tijd voor een uitgebreid gesprek tijdens de consultatie. Aan de hand van de psychosociale vragenlijst op het Zipsterplatform kan je de noden van je patiënt detecteren. Verwerkt de patiënt een groot verlies? Heeft hij of zij een netwerk waarop men kan terugvallen? Of speelt er iets anders? Deze vragenlijst wordt opgesteld op basis van werkgroepen binnen de eerstelijnszones en kan op die manier afgestemd worden op de meest relevante noden binnen een zone. Op basis van het profiel van de patiënt - woonplaats, leeftijd, chronische aandoening,... - en de psychosociale noden gedetecteerd via de vragenlijst doet Zipster een aantal suggesties van welszijnsactoren en -organisaties die passen bij de hulpvraag." Coolbrandt richtte Zipster op met Frans Verstreken en met de steun van onder andere Vlaams Instituut Eerste Lijn (VIVEL), Domus Medica, Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW) en Steunpunt Mens en Samenleving (SAM). Het is onder andere geïnspireerd op het ZiHP (zorg in huisartsenpraktijk)-project van de stad Antwerpen. Daarin worden sociaal verpleegkundigen voor een bepaalde tijd tewerkgesteld in Antwerpse huisartsenpraktijken om de artsen bij te staan in het aanbieden van psychosociale zorg.In overleg en met toestemming van de patiënt kan de huisarts vervolgens via Zipster de doorverwijzing starten. De organisatie waar naar wordt doorverwezen krijgt via het platform een melding van de ondersteuningsaanvraag. Op zijn beurt kan de organisatie via Zipster aan de huisarts laten weten wat er met de doorverwijzing gebeurd is. "Met Zipster is de doorverwijscirkel als het ware rond", zegt huisarts en Zipster-gebruiker prof. Hilde Bastiaens (UAntwerpen). Om privacyredenen blijft de feedback weliswaar beperkt tot een statusupdate, verduidelijkt oprichter Stijn Coolbrandt. Met name of de patiënt op het aanbod is ingegaan, dan wel doorverwezen is naar een andere organisatie,... Eerstelijnszone Antwerpen-Centrum ging als eerste aan de slag met Zipster in juni 2020 dankzij de financiering van stad Antwerpen. Met de steun van VIVEL is Zipster ondertussen actief in 13 ELZ's verspreid over Vlaanderen. De meeste doorverwijzingen gebeuren naar CAW's, diensten maatschappelijk werk, en organisaties die werken rond mentaal welzijn, weet Stijn Coolbrandt. "ELZ's kunnen ook met Zipster starten vanuit een bepaalde focus. Zo gebruikt ELZ Houtland en Polder (regio Torhout, nvdr) het platform vooral om mensen met een chronische aandoening en 65-plussers te ondersteunen. In de ELZ BraVio (regio Vilvoorde, nvdr) zal Zipster ingezet worden voor jongeren." Hilde Bastiaens: "Zipster is dan wel gestart in huisartspraktijken, en huisartsen zijn momenteel de grootste groep doorverwijzers, maar ook apothekers, thuisverpleegkundigen, kinesitherapeuten en andere zorgverleners kunnen het platform gebruiken om personen door te verwijzen. Het doel is immers om de drempel naar tijdige ondersteuning zo laag mogelijk te maken." Het voornemen is om Zipster volgend jaar uit te breiden naar 25 ELZ's. "Dan zit je bijna aan de helft van het aantal eerstelijnszones in Vlaanderen", zegt Stijn Coolbrandt. "Wallonië staat op de planning voor 2024." Coolbrandt wil zijn platform ook graag ingang laten vinden in het buitenland. "In heel wat landen wordt social prescribing al in de praktijk toegepast, in Nederland bijvoorbeeld is dit bekend als 'Welzijn op Recept'."