Vloeibaar biopt klaar voor de klinische praktijk

Professor Ignatiadis is als medisch oncoloog verbonden aan het Bordet Instituut en doceert aan de ULB. Samen met twee collega's van de universiteit van Stanford, George W. Sledge Jr. en Stephanie S. Jeffre, gaf hij gevolg aan het verzoek dat Nature Reviews Clinical Oncology hem twee jaar geleden voorlegde. Het blad wou graag weten wat vloeibare biopten de klinische praktijk in de toekomst zullen te bieden hebben. "Metastasen worden gevormd door tumorcellen die uitgezaaid zijn naar het beenmerg of in het perifere bloed circuleren", zegt Michael Ignatiadis. "Die cellen hebben ons in het verleden al heel wat geleerd over de biologie van kwaadaardige tumoren en metastasenvorming." "Tot voor kort werden de bloedstalen alleen gebruikt voor onderzoek, maar intussen is de detectie en karakterisering van tumor-DNA veel performanter geworden. Daardoor kon het vloeibare biopt een plaats vinden in de klinische praktijk. Dankzij een eenvoudige bloedafname kan men tegenwoordig genetische afwijkingen eigen aan sommige tumoren opsporen, de evolutie van de ziekte volgen, de doeltreffendheid van de behandeling beoordelen of een houvast vinden voor het kiezen van een nieuwe behandeling." "Met deze nieuwe optie kunnen artsen de patiënt gepersonaliseerd behandelen. Ze biedt talrijke voordelen, niet alleen voor de arts, maar ook voor de patiënt. De techniek is weinig invasief en minder risicovol dan het nemen van een biopt rechtstreeks in de tumor. Een vloeibaar biopt is gemakkelijk te verkrijgen. Het biedt een doeltreffend alternatief bij letsels of tumoren die moeilijk toegankelijk zijn voor de klassieke biopsiename." Deze argumenten verzamelden de drie experts onder andere aan de hand van een zorgvuldig literatuuronderzoek. Maar daarnaast stelden ze vast dat Europa voor het integreren van het vloeibare biopt in de dagelijkse praktijk een aanzienlijke achterstand heeft opgelopen op de Verenigde Staten."De FDA heeft al verschillende monogenetische tests goedgekeurd", benadrukt prof. Ignatiadis. "Recenter kregen ook twee multigenetische tests groen licht. Deze tests treden op als companion diagnostics voor specifieke moleculaire kankerbehandelingen. Er zijn aparte indicaties voor long-, prostaat- of borstkanker." "Ook in Europa worden enkele tests terugbetaald, maar alleen om een mutatie in één enkel gen op te sporen. We moeten een reële achterstand inhalen, maar ik denk dat het vrij snel kan gaan. In België kreeg een kleine cohorte patiënten intussen toegang tot een multigenetische plasmatest in het kader van het GeNeo-project." Voor Michail Ignatiadis zijn de FDA-goedkeuringen een kantelmoment naar het veralgemeende gebruik van vloeibare biopten in de klinische praktijk, vooral bij patiënten met gemetastaseerde tumoren in een gevorderd stadium. "Het is een stap voorwaarts, die een verandering zal teweegbrengen in de manier waarop de geneeskunde tests aanwendt. Ik ben ervan overtuigd dat oncologen in de komende jaren vloeibare biopten zullen gebruiken voor een groeiend aantal tumoren en een steeds breder wordend spectrum van geneesmiddelen. Dat moet op een doortastende en samenhangende manier gebeuren. Daarom was het belangrijk zicht te krijgen op de basisvoorwaarden. In onze publicatie bespreken we praktische aspecten, zoals mankracht, de integratie van vloeibare biopten in het verzorgingstraject van de patiënt, de samenwerking met het labo dat de analyse uitvoert, de toestellen die nodig zijn, het beheer van de verzamelde gegevens, de opleiding van het personeel, enzovoort." Prof. Ignatiadis sluit zijn betoog af met twee wat meer futuristische aspecten, die de drie auteurs eveneens in hun publicatie ter sprake brengen. "De volgende stap in het klinisch toepassen van vloeibare biopten is waarschijnlijk de systemische behandeling van patiënten met een hoog risico op herval. Vloeibare biopten bieden immers de mogelijkheid om een recidief vroegtijdig op te sporen." "Screening en diagnose van tumoren zijn andere mogelijke toekomstperspectieven. Amerikaanse bedrijven werken momenteel aan de ontwikkeling van diagnostische tests waarmee men in de toekomst veel vroegtijdiger gelijk welke kanker zal kunnen opsporen aan de hand van een eenvoudig bloedstaal, in combinatie met klassieke screeningtests zoals mammografie en coloscopie." "Ik wil wel benadrukken dat we op dit ogenblik nog in het stadium van het fundamenteel onderzoek zitten. Er zijn momenteel geen tests op basis van vloeibare biopten op de markt voor het vroegtijdig opsporen van tumoren of recidieven."