...

Iedereen kent wellicht, al is het maar van naam, Vaders en zonen van Ivan Toergenjev, een van parels van de Russische literatuur. Nu is dat verhaal in een nieuwe frisse vertaling, samen met de andere romans van de groot- meester, beschikbaar in een prachtige bundel, met leeslint.De romans van Toergenjev (1818-1883) zijn een echo uit een lang vervlogen tijd, van het Rusland van voor de revo- lutie waar niettemin al veel opstandig ressentiment broeide. De aristocratie heerste, de landarbeiders zwoegden. Toergenjev schreef in 1852 een reeks Aantekeningen van een jager die het schrijnende lot van de lijfeigenen (boerenfamilies die samen met het land dat ze bewerkten eigendom waren van de grootgrondbezitters) zo onontkoombaar weergaf dat het de tsaar hielp overtuigen om het lijfeigenschap af te schaffen.Toergenjevs realisme voedde zijn mededogen en menselijkheid waarmee hij instreek tegen de haren van de macht. Hij zou twee jaar huisarrest krijgen op zijn landgoed (waar hij zijn 2.000 lijfeigene boeren zelfstandig liet worden), duizend kilometer van de hoofdstad. De schrijver behoorde zelf tot de betere klasse maar bekritiseerde onrecht en uitbuiting. De thema's in Roedin, Een adelsnest, Aan de vooravond, Vaders en zonen en Rook zijn uit zijn eigen leven gegrepen. Wat is liefde? Of schoonheid? Ga je voor radicale omwenteling of geleidelijke verandering? Hoe ga je om met generatieconflicten? Of met invloeden van buitenlandse of andere culturen? Hoe kan je een rechtvaardig mens zijn in een onrechtvaardige wereld? Hoe ga je om met je eigen ongeluk of dat van een ander? Alle elementen van de cultuurstrijd die nu woedt over macht, identiteit, persoonlijke vrijheid en maatschappelijke betrokkenheid spelen in deze 19de-eeuwse levensverhalen al een fundamentele rol. Nergens ligt dat aan de oppervlakte, altijd trilt het mee, in de gesprekken, de bespiegelingen, zelfs in de natuurbeschrijvingen. Al die menselijke en literaire rijkdom is dus nu in één handzaam volume van bijna 1.000 bladzijden, elegant vertaald en van een schitterend nawoord voorzien door Froukje Slofstra, beschikbaar in de prijzenswaardige Russische Bibliotheek van Van Oorschot. Moge eeuwig lof hun deel zijn. Wars van alle literaire hypes van tegenwoordig zijn deze vijf romans heerlijk klassiek, met hun pro- en epilogen en eenvoudige en fijnzinnige schrijfstijl die de lezer vaderlijk bij de hand neemt. Toergenjev is met zijn herkenbare welluidende stijl inderdaad helemaal niet van deze tijd maar juist daardoor zo overtuigend tijdloos. Misschien zijn juist nu de boeken van Toergenjev een uitnodiging voor de trage lezer die zich wil laten meenemen door een ingetogen, nauwgezet verteltempo zonder literaire fratsen of trucs, maar met melodische taal en messcherpe observatie vol empathie en mededogen. Ideaal voor enkele weken mentale quarantaine in je lekkerste leeszetel.