...

Triatlon, pentatlon, heptatlon (zevenkamp) ... en om het nog extremer te maken sinds kort de ultratrail met afstanden tot ongeveer 160 km (100 mijl) of nog langer. Welke invloed heeft dat op de gezondheid? Dat was het onderwerp van het 10e colloquium van SportS2 (Service Pluridisciplinaire - Orthopédie, Rééducation, Traumatologie - Santé du Sportif), dat op 8 oktober heeft plaatsgevonden in het CHU van Luik. Professor Thierry Bury, pneumoloog, geeft aan dat men voor een extreme sport een geschikt fysiologisch profiel moet hebben (genetische factoren zijn belangrijk, meer bepaald wat de VO2 max, het maximale zuurstofverbruik, betreft), alsook speciale mentale vermogens (hoge pijntolerantie), een uitstekende en goed geleide trainingsmethode (belang van beoefenen van verschillende sporten) en een goede recuperatiestrategie. Bij die lange inspanningen draait het lichaam vooral op een aeroob metabolisme, waarvoor het veel energie nodig heeft. Het anaerobe metabolisme wordt minder belangrijk bij afstanden van meer dan ongeveer 400 m. Boven die drempel wordt de energie hoofdzakelijk geleverd door triglyceriden. En dat is niet verwonderlijk, wetende dat men tijdens een Ultra-uithoudingssport 8.000 tot 12.000 kcal verbruikt. Het lichaam beschikt maar over een beperkte fysiologische voorraad aan koolhydraten, goed voor hoogstens ongeveer 4.000 kcal, en moet dus regelmatig calorieën innemen en vetten verbranden. Bij mensen met een normaal gewicht is de beschikbare hoeveelheid vetten goed voor ongeveer 100.000 kcal. De cardiovasculaire tolerantie bij een Ultra-uithoudingssport is goed. De hartfrequentie bedraagt doorgaans 150-170/minuut. Professor Arnaud Ancion, kliniekhoofd cardiologie aan het CHU van Sart-Tilman, herinnert eraan dat het hart tijdens een zware inspanning sterk, maar ongelijkmatig wordt belast. Het rechterventrikel wordt duidelijk sterker belast dan het linkerventrikel. De druk in het rechterventrikel stijgt sterk, waardoor het rechterventrikel groter wordt en brozer kan worden. Bij een nieuwe inspanning na een lange inspanning trekt het rechterventrikel minder goed samen, maar dat negatieve effect verdwijnt na enkele dagen. Over het algemeen is er dus geen reden tot ongerustheid. Een sporthart of atletenhart wordt gekenmerkt door een harmonieuze hypertrofie van de vier hartholtes en een groter vullingsvermogen, maar treedt over het algemeen pas op na meerdere maanden voldoende intense training. Maar toch is niet alles rozengeur en maneschijn. "Er worden alsmaar vaker gevallen van cardiale toxiciteit bij overmatige inspanning gediagnosticeerd met ritmestoornissen als gevolg van de vorming van fibreuze letsels", aldus Arnaud Ancion. Meestal gaat het om een atriumfibrillatie, maar volgens de specialist veroorzaakt oxidatieve stress even vaak atriumfibrillatie bij mensen die een sedentair leven leiden. Het is nog niet duidelijk of de cardiale remodellering, die optreedt bij ultra- uithoudingssporten, gunstig is. Een analyse van big data zou daar meer klaarheid in moeten scheppen. Zo blijken de sporters vaker verkalkte kransslagaders te hebben, maar zijn de atheroomplaten stabieler en veroorzaken ze minder gemakkelijk een myocardinfarct. Waarom dat zo is, weten we niet. Het hart van vrouwen die aan uithoudingssporten doen, blijkt beter beschermd te zijn dan dat van mannen. Daar kan maar één verklaring voor zijn: hormonen. De verticale impact bij het lopen (tot 6-maal het lichaamsgewicht) veroorzaakt mechanische stress, waardoor de weefsels zich aanpassen. Toch kunnen verschillende letsels en aandoeningen optreden, vooral als de wekelijkse trainingsfrequentie te hoog is. Omgekeerd is het niet wetenschappelijk bewezen dat bijvoorbeeld stretching een negatieve invloed heeft, en die invloed blijkt overigens sterk te verschillen van de ene mens tot de andere, aldus Bernard Godon, specialist fysische geneeskunde en liefhebber van de ultratrail. De frequentste aandoeningen van het bewegingsapparaat zijn een femoropatellair syndroom, kniepees- en achillotendinitis, vermoeidheidsfracturen, tibiale periostitis, ontsteking van de plantaire aponeurose en diverse huid- en nagelletsels van de voeten. Zijn extreme wedstrijden zoals ultratrailrunning goed voor de gezondheid? Er zijn te veel parameters om daar een eensluidend antwoord op te geven. De sporters zelf vermelden meerdere heilzame effecten: zin in inspanning en fysieke prestaties, de lange momenten die bevorderlijk zijn voor introspectie, het gevoel midden in de natuur te zitten, toerisme en ontmoetingen met concurrenten en hun omgeving. Dat is al iets.