...
In zijn jaarverslag trekt dokter Donald Claeys, secretaris-generaal van het VBS, een parallel tussen 2020 en de 20ste eeuw. Het eerste kwartaal was gericht op vernieuwing en verbetering. Claeys verwijst onder meer naar de wet op de ziekenhuisnetwerken. "Voor sommigen zijn dat gezonde samenwerkingsverbanden onder de kerktoren, anderen centreren ze eerder rond de eigen kathedraal en dromen van verregaande, liefst supraregionale concentratie." Praktische uitvoeringsbesluiten ontbreken nog wel en dat geldt ook voor de kwaliteitswet gezondheidsberoepen - met de 'portfolio' van de zorgverstrekker bijvoorbeeld. Tal van vernieuwende werkgroepen - AI, big data, EPD... - starten op of worden uitgediept. Medio februari is er bij artsen, artsen-specialisten en aso's weinig enthousiasme over het eenzijdig uitbreiden van de artsenquota door de Vlaamse regering, aldus Claeys. Sommige initiatieven sluiten 'bijna visionair' aan bij de huidige vaccinschaarste: de adviesvraag eind 2019 over vaccinatie door apothekers in de eerste lijn en een AK-artikel uit februari met een nieuwe wet om de onbeschikbaarheid van geneesmiddelen aan banden te leggen. Op 3 februari arriveert de eerste geïnfecteerde Belg uit China, een prelude op de eerste wereldoorlog. De eerste Belgische coronadode valt op 11 maart en na de krokus- annex skivakantie explodeert het aantal besmettingen. De Franse president Macron spreekt over 'oorlog'. Het ziekenhuisnoodplan, een totale lockdown en het federale crisismanagement schieten in gang. Niet-essentiële zorg wordt verboden, er is een tekort aan productiemiddelen. Uitstel of annulering volgt voor geplande sociale activiteiten, fysieke samenkomsten, wetenschappelijke meetings, enz.. 'Zoom'-overleg laat ook het VBS toe acute problemen - gebrek aan PBM, testen enz. - snel te bespreken. Ziekenhuizen en artsen worden financieel gecompenseerd, aso's krijgen garanties. Het teleconsult doet zijn intrede, virtuele vorming en LOK-meetings worden geaccrediteerd. "Ergernis van vroeger" - het groeiende middenkader, ziekenhuisaccreditering, de invoering van een hoofdarts en diensthoofden (sinds 1987), de bijzondere bekwaming IZ (1995) en urgentiegeneeskunde als specialiteit (2005) - blijkt een deel van de redding. "De vaak onderschatte structuren van onze verzorgingsinstellingen dragen snel bij tegen deze nooit geziene aanval op onze samenleving. Door snelle afspraken tussen verpleegkundig kader, artsen, diensthoofden en hoofdartsen en de spontane inzet van allen vermijden we Italiaanse toestanden." De covid-crisis doet noodzakelijke zorg uitstellen. Een VBS-bevraging leert dat dit het gevolg is van capaciteitstekorten, overbelasting van IZ-diensten én vooral van de terughoudendheid uit angst voor besmetting van de patiënten zelf. Overlegorganen trachten dat tegen te gaan. Geleidelijk vermindert het aantal besmettingen en de druk op IZ. Intens overleg met de overheid bereidt een opheffing van de lockdown voor. Men zoekt manieren om gewone, noodzakelijke zorg herop te starten terwijl de overlast in de ziekenhuizen afneemt. Een omzendbrief van de FOD Volksgezondheid legt (oproepbare) reservecapaciteit op IZ en op de covid-afdelingen op. Nagedacht wordt over richtlijnen voor artsen. Het VBS bevraagt de beroepsverenigingen en stelt een praktische, snel inzetbare referentielijst per specialiteit op met urgenties en met prio- riteiten in noodzakelijke zorg. Zo kunnen ziekenhuizen en artsen eigen accenten leggen naargelang de epidemiologische situatie. Een federale omzendbrief verwijst naar de lijsten. Er volgt intensief overleg met de verenigingen van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels. De eerste helft van mei volgen versoepelingen; uitgestelde zorg wordt deels ingehaald. Toch valt 'collateral damage' door uitstel niet te vermijden. Tegen het einde van de zomer kondigt zich de tweede golf aan. Langdurig politiek overleg en geharrewar mondt eindelijk uit in een nieuwe regering. Een nieuwe golf, een nieuwe minister van Volksgezondheid en meer dodelijke slachtoffers dan tijdens het voorjaar. Eind 2020 staat de teller op meer dan 21.000 doden. De nieuwe regering anticipeert op potentiële tekorten bij zorgverstrekkers door het verpleegkundigen mogelijk te maken prestaties onder toezicht te verrichten. Ook regels voor afname van testen worden snel wet. Samen met Artsenkrant reikt het VBS de prijs 'Specialist van het Jaar' uit aan alle Belgische specialisten. Als vaandeldrager ontvangt prof. Erika Vlieghe de prijs symbolisch uit handen van minister Vandenbroucke. In de naoorlogse periode zijn teleconsultaties en -monitoring blijvers. En ook 'onuitroeibare virussen' blijven: ziekenhuisfinanciering, afhoudingen op erelonen, supplementen, herijking, daghospitaal... Het einde van 2020 is optimistisch: 'we hebben een vaccin!'. Annex een werktitel voor 2021: 'nooit meer oorlog! '