...

In het onderzoek werden 20 artsen, kinesitherapeuten en andere zorgverleners in opleiding gekoppeld aan evenveel patiënten in behandeling voor kanker op de afdeling hematologie of medische oncologie van het Universitair Ziekenhuis Gent. De studenten kwamen bij de patiënten individueel voorlezen, en samen reflecteerden ze over de voorgelezen teksten. Het onderzoek zocht het antwoord op twee vragen: welke impact hebben dergelijke voorleessessies op het psychosociaal wel- bevinden van de patiënt? En wat is de invloed op de professionele ontwik- keling van de studenten? Het idee voor het onderzoek ontstond enkele jaren geleden, vertelt prof. Tessa Kerre, hematoloog in UZ Gent en columnist voor Artsenkrant. "Ik was toen als academisch secretaris van de faculteit Geneeskunde en Gezondheids-weten-schappen verantwoordelijk voor maatschappelijke outreach. Tijdens een vergadering met mensen van Het Lezerscollectief en collega's van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte ontstond het idee om iets te doen rond voorlezen voor patiënten. Ik ben zelf altijd een fanatiek lezer geweest, dus ik heb me er meteen voor geëngageerd." De leidraad voor deze 'leestherapie' is het boek Samen Lezen - De ultieme Therapie van psychiater Jan Raes (zie AK 2658), mede-oprichter van Het Lezerscollectief. "De inspiratiebron daarvoor is The Reader, een organisatie die gestart is door de Britse Jane Davis en mensen opleidt om voor te lezen voor mensen in armoede, in rusthuizen, gevangenissen", vertelt Tessa Kerre.Dr. Gaëlle Vanbutsele, klinisch psycholoog, speelde als postdoctoraal onderzoeker een cruciale rol bij het onderzoek. "Ik doe graag onderzoek dat dicht bij de praktijk staat en helpt om de warme zorg te optimaliseren; mijn doctoraat ging over vroege palliatieve zorg bij mensen met kanker. En ik ben ook een boekenwurm." Klassiek gebeurt 'Samen Lezen' in groep. Dat was voor dit onderzoek geen optie. Voor kwetsbare kankerpatiënten in isolatie was een groepssessie niet mogelijk, en de onderzoekers wilden ook specifiek de impact van deze één-op-één aanpak onderzoeken. "De studenten werden gerecruteerd via een lezing van Jane Davis voor het studium generale van onze faculteit. Na afloop kregen we een 80-tal kandidaturen binnen, waaruit we 20 studenten moesten selecteren. Om patiënten aan boord te krijgen, was soms meer overtuigingskracht nodig", zegt Gaëlle Vanbutsele. "Voorlezen wordt soms beschouwd als iets wat je alleen voor kleine kinderen doet. Maar 'Samen Lezen' is heel wat meer dan louter voorlezen." De studenten kregen het boek Samen sterke verhalen vertellen, een bundel kortverhalen en gedichten samen- gesteld door Het Leescollectief waaruit ze vrij konden kiezen, plus nog extra leessuggesties. "Het zijn verhalen met diepgang, waar iets over te vertellen valt", legt Tessa Kerre uit. 'Het was mooi om te zien hoe sterk de studenten stonden in de keuze van teksten. Naarmate de sessies vorderden, had de leespartner geleidelijk meer inbreng in de keuze van de teksten - het mocht meer uitdagend of juist meer ont- spannend zijn, of bepaalde thema's werden naar voor geschoven."Gaëlle Vanbutsele voerde tijdens het project samen met Kim Eecloo een kwalitatief onderzoek uit aan de hand van interviewsessies, zowel individueel (patiënt en student afzonderlijk) als in duo. De impact op patiënten werd door hen en door Tessa Kerre bestudeerd. Dr. Fleur Helewaut en prof. dr. Peter Pype van de Vakgroep Volksgezond-heid en Eerstelijnszorg volgden de ontwikkeling van de studenten op. De resultaten van het onderzoek worden op 24 november voorgesteld. Tessa Kerre wil wel al reageren op de bedenking of je ook met andere activiteiten, zoals gezelschapsspellen, een vergelijkbaar effect zou kunnen bereiken. "We hebben daar effectief aan gedacht - je zou bijvoorbeeld ook samen muziek kunnen maken. Maar om dat echt grondig te onderzoeken zou je een gerandomiseerd onderzoek met een controlegroep moeten doen, en dat was niet het opzet van ons kwalitatief onderzoek. Bij onze patiënten zijn er bovendien veel confounding factors, dus de groep zou wel heel groot moeten zijn." Beiden verwijzen wel naar een onderzoek waarin onderzocht wordt hoe pijn bij kinderen vermindert als je hen bezig houdt - en daar blijkt verhalen vertellen meer effect te hebben dan bijvoorbeeld raadsels oplossen. "Als je een geweldige spelpartner hebt met wie je spelletjes kan spelen, kan dat ook betekenisvol zijn", zegt Tessa Kerre, "maar je mist toch de diepgang van samen lezen en praten over wat je hebt gelezen. Ik kan het niet wetenschap- pelijk staven, maar ik kan me niet voorstellen dat je dezelfde diepe band krijgt door een gezelschapspel."