Prof. Jean-Jacques Cassiman: 'Ik ben te oud voor simplistische oplossingen'

Ja, negen ministers is een beetje veel, maar je kan de problemen in de volksgezondheid niet oplossen door gewoonweg het aantal ministers te reduceren, stelt JJ Cassiman (77). "Ja, er is de complexiteit van de landsstructuur in een internationale context. Stel dat je het land al kan opsplitsen in vier regio's, dan nog zijn de problemen niet van de baan. Denk alleen al maar aan het culturele verschil tussen Vlaanderen en Wallonië.""Volksgezondheid dat zijn niet alleen de ziekenhuizen, maar ook de huisartsen, de opleiding geneeskunde, de paramedici, de zorgverstrekkers en ga zo maar door. De ziekenhuizen beklaag ik omdat ze verplicht zijn om voldoende omzet te maken om niet overkop te gaan. De ziekenhuisfinanciering staat helemaal niet op punt en daarom gebeuren er vele dingen die niet zouden mogen gebeuren." "Een van dé lessen die ik van patiënten leerde is dat het hen niet kan schelen waar ze verzorgd worden, als ze maar behandeld worden door een dokter 'die weet wat hij doet'. Die boodschap gaat er bij heel wat ziekenhuizen niet in. Het probleem werd voor een deel opgelost met de fusies en de ziekenhuisnetwerken, een verbetering die er gelukkig kwam voor de coronacrisis. Die werd goed opgevangen, dankzij veel hard werk, daar twijfel ik niet aan. Maar het neemt niet weg dat er te weinig personeel is en dat het beter kan met de opleiding van artsen en andere zorgverstrekkers en ook dat is volksgezondheid." "De zorg in dit land kan veel beter, maar men moet ook niet overdrijven, zo slecht is het hier niet. Denk bijvoorbeeld aan Amerika waar mensen hun huis moeten verkopen om hun zorgkosten te kunnen betalen. Dat is een schande voor een ontwikkeld land.""Ik hoorde op het nieuws dat verpleegkundigen meer loon willen. Dat begrijp ik wel, maar er zijn nog meer mensen die heel hard gewerkt hebben, in sociale diensten bijvoorbeeld. Verdienen die zo veel? Ik denk het niet." "Je hoeft niet rijk te worden als verpleegkundige en ook niet als arts, die tijd is voorbij. Ik ben geen socialist, maar mijn inkomen als ambtenaar aan de universiteit was genoeg. Ik was niet schatrijk maar ik had genoeg voor een gezin met drie kinderen. Je wordt geen arts om veel geld te verdienen. Als dat je motivatie is, dan is dat zielig. Die hoge lonen zijn overigens niet vol te houden. Ik kan echt niet begrijpen dat sommige mensen arts worden om een Porsche of Ferrari te kunnen kopen." "Maar wat sommige partijen nu ook zeggen, elke hervorming kost geld en dan moet je keuzes maken, het is niet anders". Denkt u dat een arts die zelf ziek was of geleden heeft een betere arts is?"De ene wel, de andere niet. Je hebt er die dat niet nodig hebben om te weten wat er in een patiënt omgaat en je hebt ook artsen waarvan je denkt dat ze eens 'iets' zouden moeten meemaken, maar je mag niets veralgemenen", zegt professor Cassiman die ook voorzitter is van de raad van bestuur van Kom op tegen Kanker. "Er is overigens een groot verschil tussen de opleiding die ik kreeg en de opleiding die mijn kleinzoon krijgt. Nu leren artsen praten met patiënten, en dat is goed. Als je het niet uit jezelf kan, dan moet je een goed voorbeeld krijgen. De rol van stagemeesters is daarbij erg belangrijk. Sommige van mijn stagemeesters waren bullenbakken die over het hoofd van de patiënten heen spraken, maar dat is nu niet meer zo. Ook de 'tour de salle' van vandaag is - gelukkig - niet meer te vergelijken met 'mijn' tijd. Toen werd de patiënt niet eens begroet. Nu komen artsen bij het toeren glimlachend binnen, ze kennen je naam en ze vragen hoe het gaat. Er is veel veranderd en dat is maar goed ook. Vroeger was er zelfs geen opleiding huisartsgeneeskunde! Als je zeven jaar studeerde was je huisarts, ook al wist je amper hoe je iemand moest behandelen, laat staan dat je wist hoe je met een patiënt moest praten. "Mijn vader was gestart als huisarts en kon later makkelijk overschakelen naar cardiologie, zonder al te veel bijscholing. Waar hij huisarts was? In Brussel, in Molenbeek waar ik geboren werd. Ja, ik ben een terrorist." "Voor mijn studiekeuze maakte ik eerst een selectie van wat ik niét wilde. Geen talen en geen psychologie, het moest wetenschap zijn. Uiteindelijk werd het geneeskunde omdat je daar wetenschappen kon combineren met een sociaal aspect. Ik heb een zoon die om gelijkaardige redenen geneeskunde ging studeren. Nee, ik heb geen spijt van mijn keuze, maar ik weet niet of ik het opnieuw zou doen als ik zie wat mijn kleinzoon in het derde jaar geneeskunde allemaal moet weten." In een boek dat u samen met uw zoon schreef in 2000 zegt u ' Enkel wanneer politici toegang hebben tot accurate inlichtingen kunnen ze op rationele gronden beslissen'. Hoe kijkt u vandaag tegen die uitspraak aan? "Sommige dingen veranderen niet. We weten natuurlijk niet wat er allemaal gebeurd en gezegd is op vergaderingen over de covid-19-crisis, maar globaal genomen neem ik wel aan dat politici nu wel geluisterd hebben. En achteraf weet iedereen het altijd beter, ook dat was altijd zo.""Tijdens de acute crisis was ik erg onder de indruk van Nederland waar viroloog en infectioloog professor Jaap van Dissel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) elke week, en op de televisie, aan de fractievoorzitters kwam uitleggen hoe het gesteld was met de pandemie en het virus, met cijfers, dia's en alles er op en er aan. Politici werden live geïnformeerd op tv, dat is correct en dat heb ik in België nooit gezien." "Hier spraken de experts, stuk voor stuk excellente wetenschappers, vaak als individu, niet als groep of als woordvoerder van een groep. Ik kreeg medelijden met Marc Van Ranst, Erica Vlieghe en Herman Goossens die constant en overal moesten opdraven. " 'Landen die door vrouwen worden geleid, lijken bijzonder succesvol te zijn in de strijd tegen het coronavirus', zegt dr. Anne W. Rimoin, een epidemioloog bij U.C.L.A. Een gedeeltelijke verklaring zou zijn dat vrouwen eerder dan mannen bereid zijn om advies te vragen aan experts. Bent u het daarmee eens?"Daar ben ik van overtuigd, maar je moet het ook kunnen bewijzen wat niet voor alle mannelijke leiders altijd evident is. Boris Johnson, Jair Bolsonaro en Donald Trump, ze mogen voor mijn part alle drie met hun ego in dezelfde zak. Het enige wat voor hen telt is zichzelf, al de rest is onbelangrijk.""Dat vrouwen het beter deden is evident. Niet alleen in Nieuw-Zeeland, Denemarken, Finland, Duitsland, IJsland, Noorwegen, maar ook in België. Sofie Wilmès deed het goed en Maggie de Block ook. Dat ze huisarts is maakt een groot verschil, ze heeft veel gezond verstand."