Patiëntenparticipatie ook tijdens pandemie actueel

De reeks lifestreams omvat 9 afleveringen en loopt tot half december. De eerste aflevering heeft de vorm van een debat - dat Simon Malfait zal modereren. Patiëntenparticipatie is voor hem ook tijdens de pandemie actueel. "De voorbije maanden schoot het medezeggenschap van de patiënt er wel bij in. Covid-19 is een heel nieuw element, en veiligheid primeert. Plots krijg je daardoor weer een heel centraal gestuurd beleid. Regels moeten strikt gerespecteerd worden om infecties te voorkomen. Er blijft nog weinig plaats over voor zeggenschap van de patiënt of zijn familie. Zorgverleners vallen terug op de vertrouwde structuren. Patiëntenparticipatie is een vrij recent thema. Het wordt dan al te makkelijk gezien als iets wat er eigenlijk maar bijkomt." "Maar in de zorg zie je ook wat in de maatschappij gebeurt. In het begin volgt iedereen braaf de regels. Maar na enkele weken komt daar sleet op. Sommige patiënten, zoals andere burgers, worden het stilaan beu en hebben de neiging regels aan hun laars te lappen of er creatief mee om te springen. Daar moet je als organisatie intelligent mee kunnen omgaan, om een onveilige situatie te vermijden", stelt Malfait. "Met het oog op de infectiepreventie en de patiëntveiligheid zullen de patiënten en de instelling elkaar ergens moeten vinden en opnieuw een gemeenschappelijk verhaal creëren." Patiëntenparticipatie betekent heus niet dat de patiënt het zo maar voor het zeggen heeft, onderstreept Malfait. Het gaat erom dat je de patiënt mee in het verhaal betrekt. Het debat op 6 oktober, met Eva Castro van UZ Leuven, Ilse Weeghmans (Vlaams Patiëntenplatform) en Edgard Eeckman (vereniging Patient Empowerment) moet het fundament leggen voor het vervolg van de reeks - het zal de deelnemers vertrouwd maken met een aantal basisconcepten. "Een patiënt ontbreekt jammer genoeg in het panel - maar dat was moeilijk omdat die persoon zou zorgen voor een ongewilde focus. We hebben het over heel verscheiden thema's - over ziekenhuizen, ouderenzorg én psychiatrie." In het vervolg van de reeks - die de studiedag vervangt die oorspronkelijk op 15 juni was gepland - komen uiteenlopende thema's aan bod. Zorgnet-Icuro illustreert ze met zeer veel praktijkvoorbeelden. In de tweede lifestream staat een onderwerp centraal dat Malfait na aan het hart ligt: hoe werk je aan een cultuur van patiëntenparticipatie in de organisatie? "Hoe klaar staat een ziekenhuis om patiëntenparticipatie in praktijk te brengen? Nu kiest men vaak een of twee methoden om in praktijk te brengen - waarna die dan na verloop van tijd weer verwateren. Wanneer jonge, onervaren zorgverleners hun rol in de zorg opnemen, helpt de instelling hen dan om de juiste ingesteldheid eigen te maken?" "Ik mag een theoretische inleiding geven, die 7 minuten mag duren. Dan komen de praktijkvoorbeelden aan de beurt - elk ongeveer 15 minuten. Vervolgens gaan we het avontuur aan om over dit elektronische platform een open discussie te voeren." De derde webinar is helemaal gewijd is aan praktijkvoorbeelden. Instellingen tonen hoe ze eraan begonnen zijn - en waar ze staan. Een volgende is gewijd aan patiëntenpanels: hoe betrek je patiënten in het bestuur van de instelling? Je hebt een webinar die gewijd is aan het Tubbe-model (waarbij de bewoners van een rusthuis en hun verzorgers de handen in elkaar slaan, de bewoners worden betrokken bij de zorg - nvdr). Eén gaat in op het werken met ervaringsdeskundigen. Verder komt de training van professionals aan bod, en het zelfhulpvriendelijk ziekenhuis. De laatste lifestream gaat over ouderen in woonzorgcentra. Dat is een heel specifieke groep ouderen. Een groep die nog zegt, ' dokter, u zult het wel weten' als je hen vraagt, ' wat denkt u?' "De zorgprofessional moet gemotiveerd zijn om patiënten mee te laten deelnemen aan het zorgproces", weet Malfait. "Als ze de controle niet willen afstaan, kan de patiënt ook niet participeren. Aan de andere kant zijn niet alle patiënten even goed in staat om te participeren. Je moet voor iedere patiënt de gepaste vorm van participatie vinden. Het begint met het geven van informatie. Dat is eigenlijk meteen de belangrijkste stap. Als je je kennis deelt met de patiënt, sta je ook al een stukje van je macht af. Maar bij sommige patiënten stopt het daar." "Daartegenover heb je patiënten, veelal met een chronische aandoening, die op het einde van het ziekteproces meer weten over hun aandoening dan de startende hulpverlener. Het beste voorbeeld zijn nierdialysepatiënten. Na vijf, zes jaar weten ze precies hoe de vork in de steel zit. De arts, wanneer hij zich afvraagt wat de volgende stap moet zijn in de behandeling, begint met de vraag te stellen aan zijn patiënt. Ik ken er tenminste zo één - hij is hoogleraar." "Je moet leren met het perspectief van de patiënt rekening te houden. Voor pas afgestudeerde zorgverleners is dat moeilijk. We vragen wel dikwijls: hoe is het met u? Maar we doen er niet altijd iets mee. De bedoeling is dat te veranderen."