Sinds 2 januari heeft het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen (ITG) met dr. Özge Tunçalp een nieuwe directeur. Onder haar leiding wil het ITG in 2035 een van de meest betrouwbare en innovatieve academische instellingen zijn op het gebied van tropische geneeskunde en volksgezondheid. Artsenkrant had een exclusief gesprek met dr. Tunçalp.
...
Waarom sprak de uitdaging om directeur van het ITG te worden u aan? Door mijn activiteiten bij de WGO kende ik het ITG vanop een afstand. Ik vind het bijzonder hoe de instelling onderzoek, onderwijs en dienstverlening onder één dak weet samen te brengen. Ook de veelzijdigheid van het onderzoek op biomedisch en klinisch vlak en inzake volksgezondheid spreekt me aan. Door ook onderwijs aan te bieden, kan het ITG de kennis opgedaan tijdens onderzoek overdragen op de volgende generatie onderzoekers, zorgverstrekkers en clinici. Het is bovendien eerder uitzonderlijk dat je in een academische instelling ook klinische diensten hebt. Het derde luik houdt in dat het ITG diensten verleent aan Antwerpen, België, Europa en de hele wereldbevolking. Deze drie pijlers liggen in het verlengde van mijn eigen activiteiten als clinicus, onderzoeker en lesgever. Dat het ITG wereldfaam geniet, bleek toen ik mijn collega's bij de WGO inlichtte over mijn nieuwe job. Vaak kreeg ik te horen dat een collega hier in het verleden studeerde of werkte. Welke uitdagingen ziet u voor de nabije toekomst? We kennen zeer onzekere tijden, waarbij volksgezondheid, 'global health' en wetenschap onder druk komen te staan. We worden geconfronteerd met politieke crisissen in verschillende delen van de wereld. Overal bekijken regeringen welke financiële prioriteiten ze moeten stellen. Als ITG is het onze opdracht ervoor te zorgen dat innovatie, wetenschap, onderwijs en klinische diensten op een uitstekend kwalitatief niveau blijven. Het ITG beschikt over de nodige troeven om ook in de toekomst vooruit te gaan. Klimaatverandering is één van de grote uitdagingen van deze tijd. Wordt het ITG al geconfronteerd met de gevolgen van de klimaatverandering? Europa wordt momenteel bedreigd door aandoeningen waarmee het in het verleden niet vertrouwd was en die worden veroorzaakt door de klimaatverandering. Met de expertise die het ITG in huis heeft, is er een belangrijke rol voor de instelling weggelegd in de bestrijding van deze aandoeningen, zowel in Vlaanderen, België, Europa als de rest van de wereld. Vorig jaar registreerden we een recordaantal van zo'n 300 gevallen van dengue bij terugkerende reizigers uit de tropen in België. Vraagt de overheid u om advies in de strijd tegen deze aandoeningen? Het is duidelijk dat we niet enkel onze klinische diensten hebben, maar ook strategisch advies kunnen geven aan zowel België als de Europese Unie. Het geven van strategisch advies is één van de sleuteltaken die het ITG vervult in bepaalde raamovereenkomsten met de overheid. Zo werkte het ITG een plan uit dat kan worden uitgerold wanneer er zich een nieuwe pandemie zou voordoen. Toen Mpox uitbraken was het ITG er als eerste bij om een antwoord te bieden. We rolden meteen ook een plan uit in Congo voor een vaccinatiecampagne, onderzoek naar en de beheersing van het virus en kregen hiervoor extra financiering ten belope van twee miljoen euro van de Belgische overheid. België heeft een historische band met Congo. Geldt dat ook voor het ITG? Congo is het enige buitenland waar het ITG een kantoor heeft. Onze collega's werken er voornamelijk samen met partnerinstituten aan grote gezamenlijke projecten rond kennisuitwisseling en wetenschappelijk onderzoek naar de daar aanwezige ziekten zoals slaapziekte en mpox. Het is beter om dat ter plaatse aan te pakken. Het verklaart waarom het ITG zo snel reageerde op de uitbraak van Mpox in Europa en Congo. Wat zijn momenteel de prioriteiten voor het ITG? We publiceerden net ons Institutioneel Beleidsplan 2025-2029. Het is onze ambitie om in 2035 een van de meest betrouwbare en innovatieve academische instellingen te zijn die bovendien baanbrekend onderzoek doet en klinische diensten en onderwijs van wereldklasse aanbiedt. Willen we dat bereiken, dan moeten we daar vandaag mee van start gaan. Het potentieel is alvast aanwezig om dit te realiseren. Om dit te bereiken, werken we samen met instellingen in binnen- en buitenland. We werken samen met de Universiteit Antwerpen, maar ook met 24 partners in twaalf landen in het Globale Zuiden onder strategische raamovereenkomsten. Het is een rijk netwerk. Het ITG heeft er altijd naar gestreefd om een voortrekker te zijn in rechtvaardige en gelijkwaardige partnerships. Bij de Belgen is het ITG vooral gekend als instelling waar men naartoe gaat om een vaccin te halen bij een reis naar een exotische bestemming. Zijn de andere activiteiten van het ITG voldoende gekend? Er is nog werk aan de winkel om het volledige ITG-verhaal te vertellen. We willen de campus toegankelijker en opener maken voor het grote publiek. Daarom organiseren we activiteiten voor studenten. Scholieren van lagere en secundaire scholen kunnen het ITG bezoeken om de werking te leren kennen. Eind dit jaar komt er opnieuw een tentoonstelling waarin dit keer Noord-Afrika centraal staat. "Geneeskunde door de tijd en ruimte - de Arabische wereld als katalysator". We blijven ook inzetten op onze podcast Transmission om het verhaal van het ITG kenbaar te maken. Onze podcast won zelfs een Belgische podcastaward. Waar haalt het ITG de fondsen om zijn werking te garanderen? Om onze diensten te kunnen aanbieden, hebben we financiële middelen nodig. De speciale positie van het ITG - we zijn geen ziekenhuis, we zijn geen universiteit - maakt het soms moeilijk. Het maakt het soms moeilijk om toegang te krijgen tot bepaalde financieringsbronnen, zeker in een complex land als België. We moeten voortdurend zorgen niet door de mazen van het net te vallen. Naast steun van de Vlaamse en de federale overheid kunnen we rekenen op projectmatige financiële steun van onder meer de WGO, naast verschillende andere donoren waaronder de Gates Foundation en het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek. Begin dit jaar tekende ik bijvoorbeeld een contract met de WGO voor een gezamenlijk onderzoek naar tropische aandoeningen. Het ITG huist in een historisch gebouw. Prachtig, maar misschien niet zo praktisch? Het ITG is een bijzondere plek om te werken. Het historische pand in het centrum van Antwerpen heeft veel charme. Het ITG verhuisde in 1933 vanuit Brussel naar deze locatie. Antwerpen werd gekozen omwille van de haven. In samenwerking met de stad en provincie Antwerpen, de Vlaamse en de federale overheid staat er een innovatieplan op de agenda. Daarbij willen we duurzaam te werk gaan omdat het om een erfgoedsite gaat. De vraag naar reisconsulten is sterk toegenomen. Dit maakt een uitbreiding van de polikliniek en laboratoriumcapaciteit noodzakelijk. We hebben ook ambitieuze plannen voor biomedisch en klinisch onderzoek die geavanceerde infrastructuur vereisen.