Onsterfelijk bloed?

Volgens prof. gezondheidsrecht Stefaan Callens (UA), en afgaand op een snelle, intuïtieve screening van hun website, heeft de Poolse bank een professionele(r) reputatie. Zij stelde zich veiligheidshalve enkel aansprakelijk voor het bewaren van de stalen, en niet voor de kwalitatieve status van de cellen zelf.Een terecht voorzichtige beslissing, zo blijkt, want het transport van de stalen zou niet verlopen zijn bij de vereiste -196°, en wat meer is, de personen van wie de stamcellen afkomstig zijn, werden van deze 'transnationale overheveling' (lees: contractbreuk) niet eens op de hoogte gebracht.En dus werd, a fortiori, al helemaal niet naar hun informed consent gevraagd. Vraag is zelfs of ze überhaupt ooit, aan het begin van dit luchtbelsprookje op een zogeheten 'vrije, goed geïnformeerde en weloverwogen manier' hun fiat hebben kunnen geven, toen ze tegen royale betaling hun cellen ter beschikking stelden aan CryoSave. Een en ander werd alvast niet op een transparante, volledige en wetenschappelijk correcte manier aan het 'cliënteel' meegedeeld. CryoSave was inderdaad, voornamelijk, zo niet uitsluitend, in commercieel gewin geïnteresseerd, een ingesteldheid die van weinig schroom getuigt ten aanzien van lichaamsmateriaal, het medisch ethos onwaardig, en daarom in schril contrast met de universele solidariteit die bloedbanken uitdragen, zich beroepend op vrijwillige, niet-vergoede donoren.Het zeer waarschijnlijke, minstens partiële verlies van de cellen, wordt tot overmaat van ramp nog pijnlijk bekrachtigd wanneer bekend raakt dat men (deels) niet meer blijkt te weten welke stalen nu precies met welke personen matchen. Maar niet alleen met het lichaamsmateriaal zelf is op een flagrant gewetenloze manier gesjacherd, ook de dossiers met privégegevens van patiënten blijken een administratief zootje te zijn geworden. Dat laatste beweert het Poolse Famicord, die intussen, zo mag blijken, op voet van oorlog staat met CryoSave. Aangezien die laatste het liet afweten de gedupeerde betrokkenen correct te informeren over de op til staande transfer van hun lichaamsmateriaal naar Polen, wil FamiCord nu zelf wél de puntjes op de i zetten en een waterdicht contract met hen afsluiten. Intussen vraagt de Poolse bank aan de ouders (die zowat 20 jaar geleden het navelstrengbloed van hun nakomeling toevertrouwden aan CryoSave), om ook hún DNA af te staan.Op die manier, zo brengt FamiCord het aan, zou men aan de hand van dit te ijken vergelijksmateriaal de stalen weer aan de juiste unieke personen kunnen toewijzen. Hoewel dit volgens professor hematologie Tessa Kerre (UZ Gent) een tijdrovende onderneming is - Famicord kondigt aan hiermee zoet te zijn tot eind maart 2020- is het niet onmogelijk de chaos op die manier ongedaan te maken en alsnog enigszins het leed van de gedupeerden te lenigen.Wie echter een beetje, niet onterecht, wantrouwig is in deze, ziet hierin, volgens professor em. hematologie Marc Boogaerts (UZ Leuven), een mogelijke jacht naar nieuw 'maagdelijk' DNA-materiaal, een goudmijn voor oneindige datamining, en ook, niet in het minst voor het ontwikkelen van permanente stamcellijnen die voor grof geld overal ter wereld kunnen worden verkocht aan firma's en researchers. Recent nog stelden een aantal Vlaamse en Nederlandse kranten de wanpraktijken van CryoSave aan de kaak, maar er blijft een sfeer van onduidelijkheid en verdoezeling hangen over dit zaakje: CryoSave vertakte zichzelf in een aantal vernuftige juridische structuren, waardoor het schijnbaar, op even onrechtmatige wijze als in zijn zoektocht naar oneindige verjonging, op zoek is naar eeuwige straffeloosheid. Wat meer is, deze situatie van opzettelijke verhulling en fundamentele desinformatie blijkt misschien wel een vruchtbare voedingsbodem voor andere 'partners-in-crime', FamiCord incluis?Het brengt de akelige herinnering terug aan Henrietta Lacks, een Afro-Amerikaanse vrouw die in '51 in Baltimore (John Hopkins) stierf aan een agressieve baarmoederhalskanker, en van wie, zonder haar medeweten noch toestemming, kankercellen werden afgenomen die voor het eerst ex vivo levend konden blijven prolifereren. De HeLa-cellijn - de volledige voor- en familienaam van de vrouw werd met opzet verkort om haar te anonimiseren -, was bron voor wereldwijd onderzoek naar kanker, AIDS, herpes, tuberculose, influenza, polio etc.Toen een reporter jaren later aan dr. George Gey, directeur van het Hopkin's Cancer Research Laboratory, vroeg of hij de donor van de cellen kende, antwoordde hij boudweg van niet, maar claimde wel dat hij Henrietta had verteld, terwijl ze zonder bewustzijn en stervende was, dat haar cellen gigantisch veel mensen van dienst zouden zijn, en haar onsterfelijk zou maken. Komt nog later een researcher zich, toch, persoonlijk melden bij de familie Lacks, helaas niet om één of andere verschonende boodschap te brengen, maar om bloedcellen van elk familielid af te nemen als zogenaamde test naar kanker - een grandioze leugen. De HeLa-cellijn bleek nl. intussen jammerlijk gecontamineerd geraakt met andere cellijnen, en aan de hand van het 'juiste oorspronkelijke' HeLa-bloed konden markers worden gemaakt die de bezoedelende vermenging met precisie wisten op te speuren.Ook dit laatste is wat Famicord beoogt met de vraag naar het DNA-materiaal van de ouders, nl. ijkingsmateriaal inzamelen om het besmeurde materiaal terug te zuiveren. Of is hun doel eveneens om - tersluiks? - nieuw exploratiemateriaal binnen te halen?