One World One Health

België is een pionier in de strijd tegen antimicrobiële resistentie (AMR), onder meer met de oprichting van BAPCOC in 1999. "Het land kampt echter ook met hardnekkig gedrag: het voorschrift voor een antibioticum (AB) blijft het meest voor de hand liggende voorschrift omdat de voorschrijver de zekerheid heeft dat hij zijn patiënt of veehouder geholpen heeft. Het verspreiden van informatie volstaat niet om het voorschrijfgedrag te veranderen. De cultuur is dezelfde voor iedereen, artsen, dierenartsen en ziekenhuizen. Er moet een mentaliteitsverandering komen, van 'dit keer is een antibioticum gerechtvaardigd' naar 'is een antibioticum echt nodig?'", zegt Tom Auwers, voorzitter van de FOD Volksgezondheid, op de Stakeholders dialogue op 22 november waar het voorontwerp van het Belgisch nationaal actieplan One Health tegen Antimicrobiële Resistentie (AMR) voorgesteld werd.Waarom moet er werk gemaakt worden van AMR? "Omdat die heel wat slachtoffers maakt (jaarlijks 700.000 overlijdens wereldwijd waarvan 530 in België) en omdat, als er niet ingegrepen wordt, het de eerste mortaliteitsoorzaak zou kunnen worden in 2050. AMR brengt ook heel wat kosten met zich mee; meer dan een miljard euro in Europa en 24 miljoen in België. Het goede nieuws is dat er maatregelen zijn en dat die doeltreffend zijn", zegt Martine Delanoy (FOD), coördinator van het One Health-project."Een van de belangrijkste oorzaken van AMR is overconsumptie van antibiotica. Volgens het laatste ECDC-rapport, dat werd uitgebracht op 19 november, bevindt België zich in de ambulante sector onder het Europese gemiddelde. Ondanks een lichte daling van jaar tot jaar en de inspanningen sinds het einde van de jaren negentig, is er nog ruimte voor verbetering. Wat de ziekenhuizen betreft ligt België boven het Europese gemiddelde, met een mogelijke verbetermarge als we de plaats van Nederland - aan de top - zien. In de diergeneeskundige sector is België de achtste grootste consument, ondanks enorme inspanningen en een daling van 35% van antimicrobiële consumptie sinds 2011."Dit alles verklaart waarom dit onderwerp hoog op de agenda staat van internationale instellingen zoals WHO, OIE en FAO. En waarom Europa druk uitoefent op de lidstaten om One Health-plannen te ontwikkelen."Voor de Europese Commissie gaat het om een geïntegreerde benadering van gezondheid die met de verschillende sectoren werkt en moet streven naar de ontwikkeling van synergiën en wederzijdse verrijking om doeltreffende maatregelen te kunnen nemen. In onze FOD willen we het implementeren en streven we naar een transversale en geïntegreerde benadering van de gezondheidspijlers, van de verschillende DG, en door de integratie van andere politieke sectoren (economie, onderwijs, enz.) en de stakeholders. En we willen ook rekening houden met wereldwijde trends (klimaatverandering, enz.) volgens de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties."Voor de coördinator is deze One Healthaanpak essentieel omdat antimicrobiële middelen kunnen worden gebruikt voor mensen, aquacultuur, vee en gezelschapsdieren. "Maar de bronnen zijn onderling verbonden, en dan hebben we het nog niet eens over de impact van internationale reizen. Daarom is een nationaal beleid en een beter bestuur vereist om de overheid rond dit thema samen te brengen."Er was samenwerking tussen de vijf federale instellingen (FOD Volksgezondheid, FAGG, FAVV, Riziv en Sciensano), met BAPCOC en AMCRA (Antimicrobial Consumption and Resistance in Animals) en met gemeenschappen en regio's.""Het ECDC heeft ons systeem geëvalueerd, het KCE heeft zijn rapport ingediend voor een doeltreffender AB-beleid (311B, april 2019) en we kregen in oktober het MDRO-evaluatierapport (MultiDrug Resistant Organisms). Op basis van deze aanbevelingen hebben we een visie en gemeenschappelijke strategieën ontwikkeld, vertaald in concrete acties. Het doel is om eind 2019 een voorstel voor een nationaal actieplan te hebben", zegt Delanoy.Tien strategische doelstellingen werden gedefinieerd: verstandig gebruik van antibiotica, preventie en bestrijding van infecties, informatie- en controlesystemen, sensibilisering voor iedereen, audits en controles in ziekenhuizen, innovatief en gericht onderzoek, gunstige economische en institutionele context, internationale samenwerking, gerichte doelstellingen en One Health-governance. Op basis hiervan werden 78 operationele doelstellingen en 226 acties bepaald, onder verantwoordelijkheid van verschillende instanties (AFMPS, FAVV, Riziv, Sciensano, enz.)In de menselijke gezondheid is het eerste strategische doel natuurlijk het verstandig gebruik van antibiotica. Hoe? Door het verbeteren van het evidence-based voorschrijven en het verspreiden van goede praktijken zoals gedefinieerd in de BAPCOC-gids. Maar ook door de beschikbaarheid te verbeteren en de verpakking van antimicrobiële stoffen aan te passen: lijst van essentiële antibiotica; levering volgens behoeften; betere communicatie over downtime en marktrendementen; ontwikkeling van alternatieve behandelingen (vaccins, bacteriofagen); de toegankelijkheid voor diagnostische tests uitbreiden, enz. "Ons ontwerpplan werd al voorgesteld aan BAPCOC, AMCRA, de Supreme Council of Health en het KCE. Het plan werd op 22 november voorgesteld aan andere sectoren en actoren in het veld. Er zal verder overleg plaatsvinden, met als doel te komen tot een project dat zal worden onderworpen aan het beleid voor validatie en actie", zo besluit Martine Delanoy.