...

Onze haarkleur is te danken aan melanocyten, die uiteenlopende combinaties van pigmenten aanmaken. Deze melanocyten ontstaan uit specifieke stamcellen (melanocyte stem cells, MeSCs) genesteld in de bulbus van het haar. Bij het verouderen neemt het aantal stamcellen geleidelijk af. Daardoor wordt steeds minder pigment geproduceerd, zodat het haar grijs en tenslotte wit wordt. Stress brengt dit proces in een stroomversnelling. Zo zien we staatshoofden versneld grijs worden.Sommige theorieën stellen dat vergrijzing van het haar door stress te maken heeft met corticosteron en/of autoimmune reacties. De auteurs van het recente artikel in Nature konden dat niet bevestigen. Ze maakten muismodellen met een deficiënte werking van corticosteron of immuunsuppressie, maar toch bleven de dieren grijs haar krijgen onder invloed van stress. Wel zagen Zhang et al. in de MeSCs ?2-adrenerge receptoren tot expressie brengen, en daardoor gevoelig zijn voor noradrenaline. Laat deze neurotransmitter nu overvloedig afgescheiden worden bij de 'fight-or-flight-response' die ontstaat bij stress. En inderdaad: het verlies van de receptor deed bij de muizen het effect van stress op de haarpigmentatie verdwijnen.De bijnier is de belangrijkste bron van noradrenaline. Maar in het onderzoek van Zhang et al. veranderde het verwijderen van de bijnier niets aan de interactie tussen stress en de haarkleur. De onderzoekers beseften dat de haarbulbus rijkelijk bezenuwd werd door het sympathisch zenuwstelsel. Daar legden ze de vinger op de zere plek: het blokkeren van het sympathisch zenuwstelsel schakelde de stress-gerelateerde verkleuring uit. Andersom werden de muizen grijs bij overactivering van hun sympathisch zenuwstelsel, zelfs als ze niet onder stress stonden. Duidelijk werd ook dat zones des te sterker aan vergrijzing onderhevig zijn naarmate ze intenser door het sympathisch zenuwstelsel worden bezenuwd. Dat zou kunnen verklaren waarom ook bij ons het grijs worden van het haar globaal beantwoordt aan een bepaald patroon.Ten slotte konden de auteurs nog aantonen wat noradrenaline precies doet: de stamcellen beginnen versneld te delen en de te differentiëren, en verwijderen zich van de bulbus. Als proef op de som deed het belemmeren van die proliferatie andermaal het effect van stress op het haar verdwijnen.De resultaten van Zhang et al. roepen een aantal vragen en bedenkingen op. Bijvoorbeeld: misschien hebben we allemaal wel liever dat ons haar zijn jeugdige tint behoudt. Om dat te bereiken, moeten we er eerst achter komen of de leeftijdsgebonden vergrijzing aan hetzelfde mechanisme beantwoordt als het stress-gerelateerde depigmenteren. Misschien wordt het dan in een niet zo nabije toekomst mogelijk om de impact van noradrenaline op de MeSCs selectief tegen te gaan.Voor wie intussen met de handen in het haar gaat zitten omdat het grijs wordt, is er een woordje van troost beschikbaar: experts denken dat grijs haar een maatschappelijk voordeel biedt. Bij berggorilla's bijvoorbeeld hebben mannetjes pas toegang tot een leiderspositie als er op volwassen leeftijd grijs haar op hun rug groeit. Wie snelt verkleurt, stoot als eerste door naar de top. Mogelijk zegt het instinct dat deze mannetjes meer stress hebben gehad, wat zich omzet in levenservaring en wijsheid.