...
De coronamaatregelen die tegen de verspreiding van SARS-CoV-2 ingezet werden, bleken een stuk efficiënter om griep te voorkomen. Het seizoen 2020-2021 was er zelfs helemaal geen griep en stierf één van de vier griepstammen, de B/Yamagata-lijn, definitief uit. "We hebben geleerd dat griep geen kans krijgt in lockdowntoestanden, maar de sociale kostprijs is te hoog", beseft de viroloog. "Doordat hoge grieppieken de afgelopen jaren uitbleven, dreigen mensen het influenzavirus nu te onderschatten. Er heerst ook een algemene vaccinatiemoeheid, typisch na een pandemie. Maar die griepepidemie komt er, en voor risicogroepen kan ze dodelijk zijn." "Dat de indicaties voor het griep- en coronavaccin overlappen, is ondertussen genoegzaam bekend. We kunnen het onszelf dus gemakkelijk maken en de vaccinaties combineren: een prik in elke arm.(1) Wat ook kan, is het griepvaccin iets later zetten. Corona duikt gemiddeld wat vroeger op dan influenza, al blijft die timing onzeker. Beide vaccins zijn alvast even belangrijk", benadrukt Van Ranst. "Sommige mensen denken een keuze te moeten maken, of willen wachten met hun griepprik tot er griep in het land is. Dat is geen goede strategie." De organisatie van de vaccinaties verloopt doorgaans vlot. Huisartsen houden open vaccinatiedagen, vaccins worden gratis geplaatst in ziekenhuizen of bedrijven en vanaf dit jaar mogen ook opgeleide apothekers helpen vaccineren. "Die laagdrempelige oplossingen werken. De ideale aanpak in een stad is ook niet dezelfde als op het platteland, maar niemand speelt hier beter op in dan de lokale eerstelijnsgezondheidszorg", zegt Marc Van Ranst vol lof. "Ook de vaccinatiegraad voor griep is goed in België, al kan het altijd beter. Ouderen zijn doorgaans goed beschermd, maar jonge mensen, jonge diabeten bijvoorbeeld, verdienen wat meer aandacht." De laatste jaren won het griepvaccin telkens aan efficiëntie. "Het quadrivalente vaccin was een duidelijke vooruitgang t.o.v. het trivalente, en het hooggedoseerde griepvaccin, dat per virusstam vier keer zoveel hemagglutinine bevat en aangeraden wordt voor senioren en mensen met immuniteitsproblemen, werkt een kwart beter. Die high dose vaccins zijn beschikbaar, al wordt nog gediscussieerd over de terugbetalingsregels. Ik vaccineer er in ieder geval mijn ouders mee", aldus prof. Van Ranst. Natuurlijk hoopt de medische wereld op een soort quantum leap in de immuunrespons op griepvaccins. Iets wat mRNA-vaccins misschien mogelijk maken in de nabije toekomst. Prof. Van Ranst: "Ze hebben een dubbel voordeel. Enerzijds kunnen mRNA-vaccins sneller ontwikkeld worden, waardoor er meer tijd is om de samenstelling te bepalen. Nu moet men al eind februari voorspellen wat zich het jaar nadien zal afspelen. De griepepidemie is dan in grote delen van de wereld nog niet halverwege. Met anderhalve maand extra hebben we een beter idee van de stammen die het volgende seizoen zullen halen. Anderzijds zou de werkzaamheid hoger moeten liggen, zoals die spectaculair bleek met de mRNA- coronavaccins, ook bij mensen op hoge leeftijd." Het is niet de enige vernieuwing waar de big pharma vandaag op inzetten. Als we het griep- en covidvaccin willen combineren in één visite, waarom niet in eenzelfde spuit? "De ontwikkeling van die gecombineerde vaccins loopt goed en de preliminaire studieresultaten zijn veelbelovend. Een aantal firma's mikt zelfs op een gecombineerd mRNA-vaccin. Ook deze 'nieuwe' vaccins moeten jaarlijks bijgestuurd worden, voor beide virussen. Dat vereist grootschalige studies over meerdere seizoenen. Definitieve uitspraken zijn nog te vroeg, maar er beweegt heel wat." "Sommige artsen denken immuun te zijn voor het influenzavirus omdat ze zoveel patiënten zien. Dat klopt, tot ze ziek vallen", lacht hij. "Voor verkoudheden gaat die redenering meer op. Als (huis)arts heb je drie redenen om je te vaccineren tegen griep: de egoïstische, om niet ziek te worden, de altruïstische, om kwetsbare patiënten te beschermen, én de collegiale reden, omdat uitvallen in de drukste periode van het jaar niet zo sympathiek is", knipoogt prof. Van Ranst. "Daarnaast geef je de juiste boodschap aan (twijfelende) risicopatiënten: ik laat mij vaccineren, want dat is belangrijk." Eventuele lokale en systemische nevenwerkingen van het griepvaccin zijn mild en hoeven niet af te schrikken. "De mogelijke gevolgen van influenza zijn vele malen ernstiger", besluit Marc Van Ranst. "Al moeten we de indicaties voor vaccinatie ook niet uitbreiden. Als alle gezonde veertigers zich plots zouden laten vaccineren, hebben we te weinig griepvaccins."