...

De Cliniques Universitaires Saint-Luc (CUSL) hebben een multicentrisch, internationaal onderzoek uitgevoerd naar de behandeling van perinatale arteriële ischemische beroerte (PAIS), die zich initieel uit in de vorm van epileptische aanvallen. Het gaat om een zeldzame aandoening, hoewel de prevalentie ervan ongetwijfeld onderschat wordt. Prof. Roberta Cilio, neuroloog en pediatrisch en neonataal epileptoloog, leidde het onderzoek(1), dat resulteerde in nieuwe klinische aanbevelingen. Waarom is het zo moeilijk om een beroerte vast te stellen bij een pasgeborene? "Bij volwassenen zijn waarschuwingssignalen onder meer een mondhoek die ineens naar beneden hangt, acute hemiparese of een plotse spraakstoornis. Maar bij pasgeboren baby's treden deze neurologische symptomen niet op", legt prof. Cilio uit. "Meestal is het enige teken een focale clonische aanval, gekenmerkt door ritmische schokjes, die moeilijk te onderscheiden zijn van de normale bewegingen van een zuigeling." Een Ierse studie(2) toonde aan hoe complex het is om epileptische aanvallen bij pasgeborenen te herkennen op basis van de kliniek. Slechts 50% van de gevallen werd correct geclassificeerd (convulsieve of niet-convulsieve bewegingen) door gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen. De diagnose van PAIS wordt daarom vaak pas gesteld na de acute fase, rond de leeftijd van zes à zeven maanden, wanneer een hemi- parese optreedt. "We hebben video-EEG-monitoring(3) nodig om aanvallen - en bij uitbreiding beroertes - op te sporen, maar ook om te voorkomen dat kinderen zonder insulten (potentieel schadelijke) anticonvulsiva toegediend krijgen", benadrukt prof. Cilio. "Bovendien is het zo dat wanneer we anti-aanvalsmedicatie toedienen aan een pasgeborene, we geregeld te maken krijgen met het fenomeen van 'elektro- klinische dissociatie'. De baby vertoont dan geen klinische verschijnselen of abnormale bewegingen meer, maar de aanvallen gaan elektrisch door in de hersenen. EEG-monitoring is daarom net zo cruciaal om de therapeutische respons te beoordelen." Het herkennen en vervolgens stoppen van convulsieve aanvallen beperkt de hersenschade en waarborgt zo de beste kwaliteit van leven voor het kind. "De aanvallen veroorzaken aanvullend hersenletsel, naast de schade die de beroerte heeft aangericht. Ze kunnen o.a. de ontwikkeling van epilepsie op latere leeftijd in de hand werken", zegt Roberta Cilio. Andere studies kijken nu naar stamceltherapie, toegediend via de neus, om opgelopen hersenschade bij zuigelingen te herstellen. Die potentiële behandeling berust ook op een vroege diagnose. Tot voor kort werden epilepsieaanvallen bij pasgeborenen beschouwd en bestudeerd als één entiteit: neonatale convulsies. Er was één enkel therapeutisch protocol: fenobarbital als eerstelijnsbehandeling, zo nodig gevolgd door andere anti-aanvalsmedicatie. "Stel je voor dat we kinderen met koorts systematisch op dezelfde manier zouden behandelen. Dat zou absurd zijn. De gevolgen en de aanpak van koorts hangen af van de oorzaak: vaccinatie, een virale infectie, een bacteriële meningitis, een kwaadaardige tumor, ... Hetzelfde geldt voor neonatale aanvallen, die een ischemische beroerte aan het licht kunnen brengen, een hypoxisch- ischemische encefalopathie (HIE, het gevolg van zuurstoftekort en/of een verminderde bloedtoevoer bij de geboorte), neonatale epilepsie, ... We moeten de verschillende soorten aanvallen onderscheiden en stratificeren, want de therapeutische benadering hangt af van hun etiologie", onderstreept de kinderneurologe. De studie van prof. Cilio(1) is de eerste die de respons op anti-aanvalsmedicatie analyseert in een homogene populatie van pasgeborenen die een ischemische beroerte doormaakten. "Tot onze verbazing konden we aantonen dat de klassieke eerstelijnsbehandeling, fenobarbital, niet werkzaam is in dit geval. Een andere klasse van anticonvulsiva, namelijk natriumkanaalblokkers (meer bepaald fenytoïne), toonde daarentegen een therapeutische werkzaamheid van 100%", klinkt het. Dit onderzoek illustreert het belang van een doelgerichte aanpak, die verplicht video-EEG omvat, de (niet-invasieve) gouden standaard. "Twee soorten aanvallen kunnen een ischemische beroerte doen vermoeden: focale clonische aanvallen en aanvallen met ademstilstand. Op die manier kan men al fenytoïne toedienen nog vóór de etiologie bevestigd wordt met MRI." Fenobarbital blijft wel de meest effectieve behandeling tegen HIE, bleek uit een Californische studie uit 2020. "Voor deze diagnose baseren we ons voornamelijk op de anamnese van de bevalling en op het bloedonderzoek", aldus de specialiste.