...

Ondanks zijn uitzonderlijke talent, zijn inzet op training en zijn nooit aflatende doorzettingsvermogen, heeft Rafael Nadal aanleiding gegeven tot een debat dat afverft op alle sporten waarbij herhaaldelijk infiltraties van lokale anesthetica en anti-inflammatoire middelen worden toegediend aan gekwetste atleten. Voetbal bijvoorbeeld heeft al sinds onheuglijke tijden een bijzondere hang heeft naar dit soort methoden, die een loopje nemen met de gezondheid van de spelers. Tennis, rugby en een hele reeks andere disciplines varen deze koers in troebele wateren, waar de medische ethiek met de voeten wordt getreden en de strijd tegen doping geen onderwerp is. Dr. Jean-Pierre de Mondenard, een Franse sportarts die verantwoordelijk was voor de dopingcontrole tijdens de Tour de France in 1973 en 1975 en auteur van talrijke boeken en overzichtsartikels, kan ervan meespreken. Hij wijst erop dat de wetten rond doping die vanaf de jaren 60 werden uitgevaardigd twee doelstellingen nastreven: het vrijwaren van de gezondheid van de sporters en het bewaken van de wedstrijdethiek. Herhaalde infiltraties passen niet in dat plaatje. Bij Rafael Nadal zijn ze een oud zeer, want alles wijst erop dat hij al sinds de leeftijd van 18 jaar tennist met behulp van infiltraties van anti-inflammatoire middelen en lokale anesthetica. Hij maakt daar overigens geen geheim van. Begin juni van dit jaar zei hij in de Franse krant Le Parisien: "Ik gebruik tonnen anti- inflammatoire middelen." Toch liet hij daarover diezelfde dag in dezelfde krant enige ongerustheid doorschemeren: "Ik moet met mijn voetletsel leren leven. Als er geen oplossing gevonden wordt, zal ik het erg moeilijk krijgen. Voor het ogenblik denk ik niet aan de toekomst en probeer van het heden te genieten." Twee dagen na zijn zege op Roland-Garros werd de Spaanse tennisspeler op de luchthaven van Palma de Mallorca gezien. Hij liep met krukken. Voor het eerst had hij in Barcelona een radiofrequentiebehandeling gekregen. Het gaat om een techniek die CRET-behandeling (Capacitive and resistive electric transfer) heet en omschreven wordt als een hoogfrequente gepulseerde elektrotherapie. Bij Nadal beoogt de behandeling de aanhoudende pijn in de linkervoet te bestrijden door op een duurzame manier de collaterale takken van de nervus tibialis posterior uit te schakelen. Rafael Nadal maakt zich sterk dat hij in handen is van het beste medische team ter wereld. De CRET-behandeling bestaat al enkele jaren en wordt in de media als doeltreffend bestempeld. Daarom verbaast Jean-Pierre de Mondenard zich erover dat Nadal ze niet al eerder gekregen heeft. Op zijn blog (https://dopagedede Mondenard.com) schrijft hij: "Is deze radiofrequentiebehandeling echt doeltreffend bij iemand als Nadal, die zijn voeten toch meer op de proef stelt dan een doorsnee persoon bij dagelijkse activiteiten? Of wordt er met de CRET-therapie gezwaaid om de aandacht van de media af te leiden van de echte, onveranderlijke behandeling (die door internationale federaties wordt verboden)?" Prof. Bénédicte Forthomme en prof. Marc Vanderthommen van de universiteit van Luik hebben in een wetenschappelijke studie het nut onderzocht van de CRET-methode bij de behandeling van epicondylitis. "In die indicatie biedt de CRET-therapie geen extra voordeel als men ze toevoegt aan de klassieke revalidatiebehandeling met stretching en specifieke spierversterkende oefeningen", meldt prof. Vanderthommen. Hij voegt er wel aan toe dat zijn studie een klein aantal deelnemers omvatte, omdat ze tijdens de covid-pandemie werd uitgevoerd. Nadal kreeg voor het eerst pijn in zijn linkervoet in 2004, toen hij als 17-jarige al verschillende jaren vijf uur per dag getraind had. Bij onderzoek bleek hij een stressfractuur van de linker tarsus te hebben, meer bepaald van het os naviculare. De pijn bleef aanhouden en werd uiteindelijk ondraaglijk. "Na enkele vruchteloze behandelingspogingen kwam Nadal terecht bij een expert in Madrid die zijn doctoraatsthesis aan het os naviculare had gewijd", geeft dr. de Mondenard aan. "Dat bot maakt deel uit van de wreef. Het bevindt zich in het hoogste gedeelte van het mediale voetgewelf. Daarom is het de belangrijkste schokdemper van het lichaamsgewicht." De diagnose van de Madrileense arts was onverbiddelijk: Rafael Nadal had een spontane osteonecrose van het os naviculare.Veel media verwezen destijds naar het syndroom van Muller-Weiss, maar dat komt meestal voor bij vrouwen tussen 40 en 60 jaar. Het gaat om een geleidelijke degeneratieve afbraak van het os naviculare van onbekende oorsprong, waarvoor er geen behandeling bestaat. Bij Nadal trad de schade op veel jongere leeftijd op. "Daarom moeten we veeleer denken aan een ziekte die zich voordoet bij adolescenten, met name het syndroom van Köhler-Mouchet", oppert dr. de Mondenard. "Deze zogenaamde 'ziekte' is in werkelijkheid een gevolg van overdreven belasting door een te intensieve training terwijl het os naviculare nog aan het groeien is." We mogen gerust stellen dat de entourage van Rafael Nadal zich vanaf 2006 aan schuldig verzuim bezondigde. Als de sportactiviteiten een paar maanden worden opgeschort en de aangetast zone rust krijgt, geneest osteonecrose bij adolescenten doorgaans spontaan, ongeacht of ze optreedt ter hoogte van het os naviculare, of bijvoorbeeld in de tuberositas tibialis anterior (syndroom van Osgood-Schlatter). De artsen van Rafael Nadal schreven hem geen rust voor. Hij kreeg weliswaar steunzolen, waardoor de mechanische stress op het beschadigde bot afnam. Maar tegelijk werd hij omzeggen gebombardeerd met anti-inflammatoire middelen, door de mond of via infiltratie, meer bepaald met glucocorticoïden. Tegelijk werden er injecties met lokale anesthetica toegediend. Het lijkt wel of het lichaam van de atleet niet telt, en ook niet wat de eed van Hippocrates oplegt: primum non nocere. "Als je een sportman regelmatig laat spelen met pijnstillende en/of anti-inflammatoire infiltraties en pillen, is het alsof je sportprestaties bekijkt als een ziekte die thuishoort in een naslagwerk menselijke pathologie", benadrukt dr. de Mondenard. Hij is scherp voor collega's die zich aan dit soort wanpraktijken overleveren, dikwijls in de hoop dat de roem en glorie van de behandelde atleet een stukje op hun eigen persoon afstralen. Ondanks hun anti-inflammatoir en pijnstillend potentieel, zijn infiltraties met glucocorticoïden over de hele lijn gecontra-indiceerd. Deze middelen beschadigen de structuren die ze horen te behandelen, incluis gewrichten, bot, pezen en spieren. Ze maken de zaken alleen maar erger, waarschuwt Jean-Pierre de Mondenard. "Men moet voor ogen houden dat hun anti-inflammatoire effect zwakker is dan het inflammatoire effect van mechanische stress die optreedt bij het sporten." Infiltraties met lokale anesthetica hebben dan weer als enige doel de pijn te maskeren. Op dat vlak zijn ze doeltreffender dan glucocorticoïden. Maar ze genezen niet, hun therapeutische effect is nul - het gaat dus om zuivere camouflage. Met andere woorden, bij Nadal hebben ze de afbraak van het linker os naviculare alleen maar versneld. Sinds 1 januari 2022 verbiedt het WADA (World Anti-Doping Agency) het injecteren van glucocorticoïden net voor een wedstrijd. Lokale anesthetica vallen echter niet onder dat verbod, wat verklaart waarom en hoe Rafael Nadal alsnog aan het tornooi van Roland-Garros kon deelnemen... Voor Jean-Pierre de Mondenard is het duidelijk dat het WADA incompetente bestuurders heeft die de bal lelijk misslaan. Er zijn nochtans enkele federaties die het voorbeeld geven en alle infiltraties - ook die met lokale anesthetica - net voor een wedstrijd verbieden, omdat ze oordelen dat er hier sprake is van therapeutische hardnekkigheid. Dat verbod geldt onder andere sinds 2011 bij de International Cycling Union. Opmerkelijk is dat de paardensport al veel langer het stichtende voorbeeld geeft: in deze discipline zijn injecties met anesthetica net voor een wedstrijd sinds meer dan een eeuw verboden, omdat men weet dat een geblesseerd paard er nog meer door gaat manken. Olivier Niggli, algemeen directeur van het WADA, is jurist van opleiding en heeft dus geen enkele medische opleiding gehad. Toch verklaart hij stellig dat injecties met lokale anesthetica niet gevaarlijk zijn. Dat dacht je maar. Wat beveelt het Franse geneesmiddelenrepertoire Vidal aan bij gebruik van Xylocaïne® Dat men bij injectie van dat product het nodige materiaal moet hebben om de patiënt te beademen in geval van een anafylactische shock. Een paar overlijdens zijn in het verleden gemeld met deze behandeling. Dr. de Mondenard denkt dat er nog meer gevallen zijn, die niet werden aangegeven. Voor hem zijn infiltraties met anesthetica net voor een wedstrijd een vorm van doping, ook al staan die middelen niet op de lijst van verboden producten. Hij verwijst naar het euforiserende effect van (artificiële) pijnstilling. De Griekse tennisspeler Stefanos Tsitsipas, bijvoorbeeld, gaf aan dat hij een van de beste wedstrijden van zijn loopbaan had gespeeld nadat hij een dergelijke infiltratie kreeg, die hem verloste van een ernstige pijn in het been. Daarnaast kan dr. de Mondenard een indrukwekkende lijst van sportlui opsommen die infiltraties met glucocorticoïden kregen en daar een hoge tol voor betaalden: peesrupturen, nood aan heelkunde en langdurige of definitieve carrièrestop zijn maar een paar voorbeelden. "Zo lang infiltraties met glucocorticoïden in de competitiesport toegestaan waren, hebben sportlui en hun staf daar misbruik van gemaakt, omdat deze middelen het voor de sportbeoefenaar mogelijk maakten zijn grenzen te verleggen, want hij werd er eufoor door werd en bewoog vlotter", legt hij uit. De Duitse filosoof Schopenhauer zei: "Het domste wat een mens kan doen, is zijn gezondheid prijsgeven voor gelijk welk ander voordeel." Dr. de Mondenard voegt eraan toe: "Topsportlui zijn vaak verslaafd aan het winnen van wedstrijden en gemediatiseerde roem, waardoor ze bijzonder goed pijn kunnen verdragen en de pijn negeren tot de wedstrijd gespeeld is." Daar ligt hun verantwoordelijkheid in het mishandelen van hun eigen lichaam.