...

Eerder al had het team van het GIGA-instituut (universiteit van Luik) aan het licht gebracht dat de interstitiële macrofagen - als onderdeel van het immuunsysteem in de longen - betrokken zijn bij de preventie van astma. Deze cellen kunnen dus een doelwit vormen voor het ontwikkelen van behandelingen voor longaandoeningen waarbij de immuniteit een rol speelt.De Luikenaren willen nu meer weten over die macrofagen. In een nieuwe studie brengen ze verslag uit van hun recentste bevindingen.(1)"Bij een muismodel stelt doctoraatsmedewerker Joey Schyns in eerste instantie vast dat de interstitiële macrofagen een heterogene populatie vormen", zegt prof. Thomas Marichal, hoofd van het laboratorium voor immunofysiologie van het GIGA-instituut. "Er blijken twee sterk van elkaar verschillende subpopulaties te bestaan.""Iedere subpopulatie heeft een aparte functie, oorsprong en morfologie. Beide bevinden zich in een andere zone van de long. De ene vindt men in de luchtpijptakken. Precies die subpopulatie speelt een rol bij de preventie van allergisch astma. De tweede subpopulatie huist in de longblaasjes. Het ziet er niet naar uit zij een rol speelt bij astma. Wat ze dan wel doet, moeten we proberen te achterhalen. Misschien heeft ze iets te maken met andere chronische longziekten, zoals fibrose of emfyseem.""Vanuit het onderzoek moeten we dus voortaan deze twee subpopulaties apart behandelen. Als we astma willen voorkómen, moeten we ons toespitsen op de macrofagen in de luchtpijptakken. En ver wegblijven van de andere subpopulatie, die na activatie misschien een ongunstig effect tot stand brengt."De Luikse onderzoekers weten nu ook dat de alveolaire groep ontstaat uit 'patrouillerende' monocyten. Dat is een subgroep van monocyten die een tiental jaar geleden ontdekt werd.Patrouillerende monocyten bewegen zich zeer langzaam langs het endotheel van de bloedvaten (gemiddeld 12 µm/min), met de bloedstroom mee of ertegenin. Ze hebben onder andere als taak om het endotheel te reinigen, bijvoorbeeld door het verwijderen van celresten."Maar ze verlaten ook de bloedsomloop om zich in de longen te vestigen", weet Thomas Marichal. "Deze ontdekking opent de weg naar celtherapie bij de mens. We kennen de precursor en we weten dat die in het bloed zit. We kunnen dus mogelijk bij de patiënt bloed afnemen, die specifieke monocyten daaruit isoleren en ze in macrofagen omzetten. De macrofagen kunnen dan opnieuw in het lichaam van de patiënt aangebracht worden, bijvoorbeeld in de luchtwegen."Al eerder was ontdekt dat de interstitiële macrofagen uit de luchtpijptakken - in tegenstelling tot de alveolaire groep - worden gevormd door de 'klassieke' monocyten uit het bloed. "Nu we weten dat er twee subpopulaties van macrofagen bestaan en dat ze afkomstig zijn van twee verschillende types monocyten in het bloed, kunnen we onze behandelingen verfijnen. Dit is een belangrijke stap vooruit in de gerichte preventie van longziekten. De kans bestaat dat we hiermee een nieuwe behandeling tegen astma kunnen ontwikkelen."Het Luikse team zal dit onderzoek nu voortzetten: "Enerzijds gaan we proberen om bij de mens te bevestigen wat we bij muizen gezien hebben. Dat is de translationele fase van ons onderzoek. We gaan kijken of we die interstitiële macrofagen kunnen vinden zowel bij gezonde personen als bij astmapatiënten, en mogelijk ook bij COPD-patiënten.""Anderzijds gaan we verder werken met een muismodel, om de meest fundamentele aspecten uit te pluizen. We willen nog veel meer te weten komen over deze cellen en hun gedrag. Zo gaan we op zoek naar de signalen die andere cellen uitzenden om de gunstige eigenschappen van de macrofagen tot stand te brengen. We willen ook nagaan hoe de macrofagen communiceren met andere onderdelen van het immuunsysteem of zelfs met het zenuwstelsel."Thomas Marichal geeft nog mee dat de pas gepubliceerde studie een eerste stap is in een grootschalig onderzoeksproject, dat wordt gefinancierd met een ERC Starting Grant. De onderzoeksgroep kreeg deze financiering in 2018 van de European Research Council."Het project beoogt de allerfijnste mechanismen achter het gedrag van de macrofagenpopulaties te ontrafelen. Het uiteindelijke doel is om gegevens te verzamelen die het mogelijk maken gerichte behandelingen te ontwerpen voor longziekten waarbij disfunctie van de macrofagen een rol speelt."