Heb je een idee wat ik voor je zou kunnen betekenen vandaag? Het is een van de standaardvragen waarmee ik de verwachtingen van een patiënt tijdens mijn consultatie probeer na te gaan. De laatste weken smaakte die vraagstelling erg wrang en ging het steeds meer als een retorische vraag klinken. Hoe kon ik immers de kopzorgen van mijn patiënten verlichten?
Patiënten presenteerden zich op mijn raadpleging met donkere gedachten, paniekaanvallen en slaapstoornissen omwille van huisvestingsproblemen. Een alleenstaande vrouw met twee kindjes die over enkele weken haar huurappartement uit moet en geen betaalbaar appartement vindt in dezelfde omgeving. Een net gescheiden man die op de huurmarkt argwanend bekeken wordt en geen enkele woonst mag bezichtigen. Een jong gezin dat ervoor kiest om in hun woonst vol schimmel te blijven, omdat ze anders dakloos zijn.
Ze voelen zich opgejaagd wild en in de kou gezet. De wachtlijsten voor een sociale woning zijn te lang, de sociaal werkers niet bereikbaar genoeg, en in hun eentje kunnen deze mensen niet opboksen tegen racisme of vooroordelen in de woningmarkt. Hoe kan je nu gezond leven en je bijdrage leveren op het werk, als je geen veilig dak boven je hoofd hebt?
Als beginnende haio dacht ik aan de basis van de gezondheidszorg te staan. Huisartsgeneeskunde is eerstelijnswerk. Een patiënt stelt zich aldus met een probleem, ik bekijk het plaatje breder en reik een oplossing (zo nodig buiten de praktijk) aan die invloed heeft op het mentale en fysieke welzijn. Uitstekend. Maar in de praktijk voelde ik me de laatste weken regelmatig machteloos.
Steeds vaker word ik geconfronteerd met situaties waarbij ik als huisarts enkel een pleister op de wonde kan kleven
De problematiek die mijn patiënt komt ventileren, krijg ik niet opgelost. Steeds vaker word ik geconfronteerd met situaties waarbij ik als huisarts enkel een pleister op de wonde kan kleven.
Enkelen van hen beseffen dat en stellen eenvoudig dat ze enkel een slaappil verwachten, zodat de piekergedachten kunnen stoppen. Ik begrijp die vraag, maar wat voor geneeskunde beoefen ik dan? Zo'n beleid zou in dezelfde lijn kunnen vallen als psychofarmaca die in woonzorgcentra voorgeschreven worden uit gebrek aan onder meer voldoende personeel om aan de basisbehoeftes van de rusthuisbewoners te voldoen.
Het is eenvoudiger om een pil voor te schrijven, dan om het personeel dat kreunt onder de druk en onderbemanning te vragen om de bewoners te activeren en animeren.
Met andere woorden: onze maatschappij slaagt er niet in om aan ieders basisbehoeftes te voldoen. De ziektesymptomen die hiervan het gevolg zijn, vallen niet met een simpel pilletje op te lossen. Onze maatschappij is ziek. Wij als zorgverleners worden geacht de bevolking te genezen. Maar wij kunnen echter enkel goede gezondheidszorg garanderen als de patiënten hun basisbehoeftes vervuld zijn. En dat is uw taak, politiek.
Als arts kan ik hier niet meer dan een luisterend oor bieden. Patiënten laten voelen dat ze er toch niet helemaal alleen voor staan: dat ze de moeite waard zijn om gehoord te worden. Alleszins in mijn dokterskabinet, want elders lijkt het voor hen een donkere, koude en eenzame winter te worden.