...
Patiënten met een prikkelbaredarmsyndroom worden in specialistisch midden behandeld met het laag-fodmap-dieet. Fodmap staat voor fermenteerbare oligo-, di- en monosacchariden, en polyolen. Dat zijn voedingsbestanddelen die niet kunnen afgebroken of geresorbeerd worden. Daarom blijven ze onverteerd en kunnen ze vocht aantrekken, en door darmbacteriën vergist worden. Zo kunnen ze opzetting en diarree veroorzaken. Bij personen met een predispositie kunnen ze de klachten gerelateerd aan prikkelbaredarmsyndroom uitlokken of bestendigen. "Het opzetten van een laag-fodmap-dieet is een tijdrovende opgave", zegt prof. Jan Tack (diensthoofd gastro-enterologie, UZ Gasthuisberg, Leuven. "Het dieet moet worden ingesteld door een ervaren diëtist(e). Heel wat voedingsmiddelen worden uit de voeding geschrapt, gedurende zes weken. Tegelijk moet men wat correcties uitvoeren, om te vermijden dat de patiënt te weinig calorieën opneemt. Als de klachten na zes weken afgenomen zijn, probeert men de geëlimineerde voedingsstoffen één per één opnieuw te introduceren, om te kijken of de klachten onder controle blijven, dan wel opnieuw opduiken. Zodoende komt men na een drietal maanden of iets meer tot een gepersonaliseerd dieet. Net omdat het laag-fodmap-dieet belastend is voor de patiënt en van diëtisten veel tijd vergt, passen we het alleen toe bij patiënten met zeer ernstige klachten." "De app die we ontwikkeld hebben, is bedoeld voor eerstelijnspatiënten. Op een gebruiksvriendelijke manier beoogt hij het opbouwen van een dieet dat fodmap's niet volledig uit de voeding elimineert, maar ze wel vermindert." Het instrument werd getest in de Domino-studie, door 110 huisartsen. Patiënten met een nieuw gediagnosticeerd of nieuw te behandelen prikkelbaredarmsyndroom (n=470) werden gerandomiseerd naar de klassieke medicamenteuze behandeling of het gebruik van de app. "Patiënten die in de groep met de app terechtkwamen, kregen als enige instructie: download de app en gebruik hem", benadrukt prof. Tack. "Meer hoefde de huisarts eigenlijk over de behandeling niet te zeggen. Ik bedoel daarmee: de huisarts hoeft niet over een speciale kennis van de diëtetiek te beschikken om zijn patiënt naar het gebruik van de app te begeleiden." Via een zoekfunctie kan de gebruiker nagaan welke voedingsmiddelen hij/zij mag eten of het best vermijdt. Als een voedingsmiddel ontraden wordt, suggereert de app alternatieven. Hij omvat ook een hele reeks Fodmap-arme menu's voor ontbijt, middag- en avondmaal (incluis dessert), en tussendoortjes. Als men een menu aanklikt en aangeeft voor hoeveel personen men het wil bereiden, genereert de app een boodschappenlijstje. Een paar specifieke adviezen ronden het geheel af: wat doe ik als ik eens op restaurant ga? Welke frisdranken mag ik gebruiken? "Na acht weken gebruik van de klassieke medicatie of de app, werden de patiënten teruggezien", zegt Jan Tack. "We stelden een duidelijke winst vast. De medicatie deed het goed, want 61% van de patiënten zag zijn klachten afnemen of verdwijnen. Maar de app deed daar nog 11% bij. Het verschil bedroeg zelfs 15% bij patiënten die voldeden aan de Rome-criteria, de internationale criteria die men gebruikt om patiënten voor studies rond prikkelbaredarmsyndroom te rekruteren." Na die termijn van acht weken konden arts en patiënt samen beslissen de behandeling al dan niet voort te zetten. Bijna niemand onderbrak zijn behandeling. Zes maanden na het begin van de studie volgde 91% van de 235 patiënten in de groep met de app nog steeds het dieet. In de andere groep bleef 83% op datzelfde tijdstip nog de medicatie nemen. "De therapietrouw lag wel hoger bij het dieet dan bij de medicatie", stipt de Leuvense gastro-enteroloog aan."Vóór de resultaten bekend waren, dachten we: als de app even goed scoort als de medicatie, dan betekent hij een waardevolle aanvulling van het dagelijks therapeutisch arsenaal. Maar nu we zien dat hij het beter doet - en de resultaten na zes maanden gehandhaafd blijven -, denken we dat we dit wel naar voren mogen schuiven als de beste eerstelijnsbehandeling voor prikkelbare- darmsyndroom, althans bij patiënten voor wie het mogelijk is het dieet in hun dagelijks leven in te passen. Voor de andere mensen biedt de medicatie toch nog altijd een goed alternatief." De app zal vanaf juni beschikbaar zijn via de huisarts. Hij bestaat zowel in het Nederlands als in het Frans, wat verklaart dat zowel Nederlandstalige als Franstalige huisartspraktijken aan de Domino-studie deelgenomen hebben.