...

Zo eindigt de inleiding van het boek over de relatie tussen werk en gezondheid en een inclusieve samenleving geschreven door Artsenkrant-medewerker Geerdt Magiels. Hij gaat daarvoor in dialoog met psychiater Bart Leroy. Het thema is dus: werken en de complexe problematiek van arbeids(on)geschiktheid en van mensen die niet meer (kunnen) werken. Aanleiding is wel de belangrijke mentale dimensie. Het boek is er aanvankelijk gekomen op vraag van een werkgroep binnen de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie. Want vooral bij de psychiaters spoelen slachtoffers van werk, of het gemis ervan, aan. Vaak pas na een lange lijdensweg. Langdurige arbeidsongeschiktheid is een heikele en groeiende problematiek. In 2016 telde ons land op vijf miljoen werkenden nog 570.000 voltijdse werklozen en 370.000 langdurige zieken. Sindsdien daalt het aantal werklozen terwijl het aantal langdurig zieken, langer dan één jaar arbeidsongeschikt, nu rond het half miljoen draait. Nooit was het aantal werklozen zo laag. Bij langdurige arbeidsongeschikten vormen de mensen met psychische stoornissen de grootste groep. Daarbij horen ook aandoeningen van het bewegingsstelsel met een psychische component. Deze groep is dus heel groot. Toch is de vaagheid over de manier om arbeidsongeschiktheid bij psychische aandoeningen precies te bepalen evenzeer groot. Het DSM-model op zich is ontoereikend voor de behandeling, zo noteert dit boek. Daarom kijkt men nu naar de behoeften en noden van iemand met psychische problemen. Belangrijk om de arbeidsongeschiktheid af te bakenen, is het in kaart brengen van functies en behoeften met het oog op de capaciteiten van de patiënt. Psychiatrische hulp richt zich ook steeds meer op de maatschappelijke context als pathologische bron of als onderhoudende factor van mentale problemen. Magiels en Leroy stippen daarbij het nieuwe begrip 'netwerkpsychiatrie' aan, zijnde een intensieve samenwerking binnen de Geestelijke Gezondheidszorg zelf. Zorg wordt ambulant, ze gaat naar de mensen toe en werkt ook intensief samen met de stad, wijk en buurt. Ervaringsdeskundigen spelen hierin een belangrijke rol. Het boek Werk/Gezondheid is opgedeeld in twee delen. Eerst zoomt het in op de 'biologie van werk'. Het brengt de kennis in kaart over de vele manieren waarop werk en gezondheid op elkaar kunnen inwerken. Lichaam en geest beïnvloeden elkaar. In dit deel, en in het hele boek trouwens, worden heel wat geanonimiseerde getuigenissen opgevoerd. Het tweede deel is een praktische handleiding. Wat moet er gebeuren als iemand ziek wordt en niet meer kan werken? De ambitie is een beknopte gids te zijn doorheen het doolhof aan reglementering. Niet alleen nuttig voor langdurig zieken, ook voor hun naasten, voor werkenden die nog niet ziek zijn en voor mensen in opleiding in de geestelijke gezondheidszorg. In vogelvlucht staan we stil bij de verschillende artsen waarmee mensen die arbeidsongeschikt zijn in aanraking kunnen komen. In de eerste plaats is dat de huisarts of behandelende arts. Deze volgt de patiënt doorheen de zorg en vult het formulier in voor de aangifte van arbeidsongeschiktheid bestemd voor het ziekenfonds. De meeste (huis)artsen vinden dat een zware karwei en verantwoordelijkheid. Het vraagt bovendien meer tijd dan een gewone raadpleging. Zeker bij psychische aandoeningen is het ook lastig om de duur van de ar- beidsongeschiktheid goed te bepalen. En bij de werkhervatting speelt de huisarts of behandelende arts eveneens een belangrijke rol. De arbeidsarts staat in voor de gezondheid van de medewerkers van het bedrijf. Hij maakt deel uit van de (interne of externe) dienst voor preventie en bescherming op het werk. De adviserende arts in dienst van het ziekenfonds is in principe gespecialiseerd in sociale wetgeving, ziekteverzekering en arbeidsongeschiktheid. Deze arts heeft een controlerende taak in verband met de verplichte ziekteverzekering en hoe die wordt uitgevoerd. De adviserende arts adviseert ook en beantwoordt vragen in verband met medisch-sociale zaken. De controlearts gaat op vraag van de werkgever na of iemand die met ziekteverlof thuis is wel degelijk ziek is en wettelijk afwezig blijft van het werk. Deze arts oefent dus controle uit op het gewaarborgd loon en heeft een heel andere taak dan de adviserende arts. Ten slotte komt de deskundige arts bij de arbeidsrechtbank te berde bij conflicten tussen een (ex-)werknemer en de RVA, het ziekenfonds of het Riziv. Een deskundige wordt aangesteld wanneer de rechter meent dat het advies van een psychiater of een andere medische discipline nodig is om een conflict over arbeidsongeschiktheid te verduidelijken of op te lossen.