Hoe veilig zijn speedpedelecs en e-steps?

Vias institute publiceerde zonet twee rapporten over speedpedelecs en elektrische steps. De publicaties gaan in op de eigenschappen, het gebruik, de reglementering maar ook de veiligheidsrisico's van deze vervoersmiddelen. Speedpedelecs worden ook 'snelle elektrische fietsen' genoemd. Speedpedelecs bieden net zoals elektrische fietsen trapondersteuning, waarbij een elektrische motor de inspanning van de fietser versterkt. Het verschil met elektrische fietsen is dat de trapondersteuning bij speedpedelecs niet beperkt is tot 25 km/u maar tot 45 km/u. Speedpedelecs zijn daarom beter geschikt om lange afstanden te overbruggen. Wettelijk gezien vallen speedpedelecs onder de categorie 'bromfiets klasse P'. Ze volgen over het algemeen de verkeersregels voor bromfietsen, en het dragen van een helm (motorhelm of geschikte fietshelm) is verplicht. De bestuurder moet 16 jaar zijn en moet een rijbewijs AM (bromfiets) of B (auto) hebben. Vanaf september wordt het mogelijk het praktijkexamen voor het rijbewijs AM af te leggen met een speedpedelec. Tot dan moet dat met een bromfiets. Sinds 2017 worden speedpedelecs als aparte categorie geregistreerd in de officiële ongevallenstatistieken. Tussen 2018 en 2021 is het aantal letselongevallen en het aantal gewonden bij ongevallen met speedpedelecs verdriedubbeld. De toename van het aantal ongevallen hangt voor een groot deel samen met de toename van het aantal speedpedelecs. Maar het aantal letselongevallen stijgt minder snel dan het aantal ingeschreven speedpedelecs. Een veel voorkomende oorzaak van ongevallen is dat andere weggebruikers te laat opmerken dat een naderende fietser een speedpedelec is en diens snelheid verkeerd inschatten. Volgens Vias institute moet overwogen worden om speedpedelecs uit te rusten met verlichting die van ver herkenbaar is, zoals de T-vorm die geadviseerd wordt bij motorfietsen. Op basis van een enquête bij 1.088 deelnemers heeft Vias institute de rol van elektrische steps in de mobiliteitsmix onderzocht. Zowel steps in privébezit als 'deelsteps' nemen steeds vaker deel aan het verkeer. Tussen 2019 en 2021 is het aantal ongevallen met elektrische steps vervijfvoudigd; het aantal ongevallen stijgt sneller dan de toename in gebruik. Uit de zelfrapportering in de enquête blijkt dat overdreven of onaangepaste snelheid een grote oorzaak voor conflicten tussen steps en andere weggebruikers is. Ook beperkte kennis van de verkeersregels is een factor; 28% van de regelmatige e-stepgebruikers heeft geen rijbewijs. Uit internationaal onderzoek blijkt dat alcoholintoxicatie een grote rol speelt in ongevallen met steps, met name bij deelsteps die na een avondje uit gebruikt worden. Dat wordt bevestigd door Belgisch onderzoek van dr. Pierre Youatou Towo (UMC Sint-Pieter): een derde van de door hem onderzochte ongevallen met steps vond plaats tussen middernacht en 7.00 uur. Vias institute pleit onder meer voor een strikte controle op onaangepaste snelheid en alcoholgebruik bij e-steprijders. Via campagnes moet het dragen van de helm aangemoedigd worden.