...

Op 25 mei 2024 meerden een kleine dertig mensen in drie bootjes aan op Lemnos. Lemnos, het eiland waar de Griekse tragedie Filoktetes zich ontrolt. Lemnos, dat zich die ochtend bevond op het Houtdok* in Gent.Het had grote delen van de nacht en de ochtend geregend, en toch hingen de wolken nog zwaar en grijs in de dikke witte wattige lucht. Af en toe vielen er tranen naar beneden. De setting leek wel speciaal ontworpen voor wat er zich het komende uur zou afspelen, in het kader van het All Greeks Festival. All Greeks brengt op acht weken tijd alle nog bewaarde Griekse tragedies (32!) naar Gent, elke week in een andere Gentse wijk. Het is het afscheidscadeau van Milo Rau, voormalig artistiek directeur, aan 'zijn' NTGent. Hoe schoon dat een idee een cadeau kan zijn (want de uitwerking liet hij over aan zijn opvolgers: Matthias Velle en Benoît Vanraes cureren All Greeks). Filoktetes is een van die 32 tragedies, geschreven door Sofokles in 410 voor Christus, 2.434 jaar geleden dus. De voorstelling werd speciaal voor All Greeks gemaakt. Ongeveer een jaar geleden werd ik gecontacteerd door mijn collega Zoë Ghyselinck van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte en Matthias Velle, met de vraag of ik samen met hen en theatergezelschap De Roovers die voorstelling wilde maken. Het enige dat we toen vastlegden: de datum van de opvoering, de tragedie, en het feit dat we de tekst zouden lezen met patiënten, mantelzorgers, zorgverleners, studenten en proffen Grieks en studenten dramaturgie. De Roovers zouden deze heerlijk heterogene bende in goede banen (proberen te) leiden. En zo gebeurde het dat in maart en april 2024 dertig mensen, door mens en lot bijeengebracht - de meesten ontmoetten elkaar daar voor het eerst - op vijf druilerige donderdagavonden samenkwamen in het onvolprezen Majin Huis in Gent. Elkeen zat vanuit een andere achtergrond en invalshoek aan de lange tafel: aanvankelijk wat onwennig, maar wonderlijk snel openden de harten zich en werd er zoveel gedeeld. Vijf lange avonden lang lazen we samen Filoktetes, in zijn geheel, en in stukjes, zin per zin, woord voor woord. Het werd bijna een anatomische dissectie, met het hoofd en het hart. Soms spraken we een uur over een zin. Want die bijna 2.500 jaar oude tekst bracht zoveel naar boven bij deze bonte groep mensen. Associaties, reflecties, filosofische bespiegelingen, verhalen, getuigenissen. Over lijden. Over eenzaamheid. Over pijn. Over rouw. Over boosheid en frustratie. Over zorg. Over liefde. Over troost.De tekst en alles wat het naar boven bracht was zowel verrijkend als verbindend. Het was bijzonder, en meer dan eens verrassend, om door de blik van de ander te kunnen kijken naar de tekst, en naar het leven, doorheen de tekst. Alsof er een deurtje werd geopend, naar plekken waar je anders nooit zou komen. Er vielen tranen, er werden steunende handen op schouders gelegd, er werd omarmd, en er werd gelachen, gul en vol. Wat hebben we toch vaak gelachen, tot tranens toe. Nog eens drie lange avonden, in mei, puurden we een voorstelling uit het vele materiaal dat we hadden verzameld. Alles werd zorgvuldig en met aandacht over een zeef gewalst, tot we het mooiste overhielden. De mooiste schelpjes in het zand. Altijd weer luisterend naar elkaar, met respect, en bewondering, verwondering. Ik ben een groot liefhebber van theater, maar hier mocht ik echt getuige zijn van hoe een voorstelling zich kristalliseert, vorm krijgt, wordt gekneed en rust en rijst, als was het een brood. Ik mocht er zelfs deel van uitmaken. Ik zal deze unieke ervaring nooit vergeten. Hoe samen Filoktetes lezen, in die groep van dertig mensen, acht avonden lang, van ons een hechte groep heeft gevormd, die elkaar niet snel zal loslaten, heeft me alleen nog meer overtuigd van het belang van het verweven van lezen en kunst in de zorg voor mensen, voor elkaar.