...

In geval van een tekort aan één vaccin kan het een optie zijn het vaccinatieschema te vervolledigen door een ander type vaccin te gebruiken. Men spreekt van heterologe vaccinatie. Vorige zomer heeft onderzoek al aangetoond dat het heterologe schema een stevige B- en T-celrespons tot stand brengt, die zelfs kan tippen aan wat men bereikt met twee dosissen van het mRNA-vaccin. Het heterologe schema bleek veilig. Intussen zijn er ook gegevens die uitwijzen dat de bescherming na toediening van een heteroloog schema even goed is als wat men bereikt met twee dosissen van een mRNA-vaccin. De gelegenheid om dergelijke studies uit te voeren kwam vanzelf tot stand, toen een aantal landen beslisten het vaccin van Astra-Zeneca niet langer of althans beperkter toe te dienen wegens zeldzame, maar indrukwekkende bijwerkingen. Dat hield in dat personen die al een eerste dosis met het vaccin van Astra-Zeneca hadden gekregen, voor hun tweede dosis een mRNA-vaccin zouden krijgen. Drie studies vergeleken het homologe met het heterologe schema. Dat gebeurde in verschillende populaties op verschillende tijdstippen, maar het heterologe schema doorstond de vergelijking met glans. Eén studie vond plaats in Zweden, waar de overheid in maart van dit jaar het gebruik van het vaccin van Astra-Zeneca beperkte tot 65-plussers. Daar-door kregen meer dan 100.000 mensen één dosis van het vaccin van Astra-Zeneca en één dosis met een mRNA- vaccin - dat van Pfizer of dat van Moderna. Aan de hand van gegevens ontleend aan het nationale gezondheidsregister kon een vergelijking worden gemaakt met niet-gevaccineerde personen. Daaruit bleek dat mensen die tweemaal het vaccin van Astra-Zeneca hadden gekregen, ten opzichte van niet gevaccineerde per- sonen, 50% minder kans hadden om symptomatische covid-19 te ontwikkelen. Voor het heterologe vaccinatieschema bedroeg het verschil 68%. In Denemarken werd het gebruik van het vaccin van Astra-Zeneca stilgelegd in april. Daar includeerde een studie meer dan vijf miljoen personen, waarvan er zo'n 137.000 een heteroloog schema hadden gekregen. Uit de resultaten bleek dat dit schema het risico op infectie met het SARS-CoV-2 (bevestigd via PCR) met 88% deed afnemen ten opzichte van niet-gevaccineerde personen. Deze risicoreductie is vergelijkbaar met wat een schema met twee dosissen van een mRNA-vaccin vermag. Ten slotte vergeleek een Franse studie een groep van 2.500 zorgverstrekkers die een heteroloog schema kregen, met meer dan 10.000 van hun collega's aan wie men twee dosissen van het Pfizer-vaccin had toegediend. Het infectierisico in de groep met het heterologe schema bedroeg de helft van dat in de homologe groep. Het heterologe schema zou dus zelfs betere resultaten kunnen opleveren dan een schema met twee dosissen van een mRNA-vaccin. Sommige experts geven hiervoor als verklaring dat de mRNA- vaccins en virale-vectorvaccins de immuunrespons elk op een verschillende manier aanspreken. Combinatie van beide zou dus een breder, en daardoor efficiënter immuun repertoire mobili- seren. Dat zou mogelijk een welkome eigenschap kunnen zijn voor de vaccinatie van personen met een verzwakte immuunrespons.