'Het moet gedaan zijn met die silo's'

Niet minder dan vier topics stonden geprogrammeerd voor wat wellicht het bekendste gezondheidszorgdebat van het jaar is, en moderator van dienst Francesca Vanthielen kreeg één uur en 45 minuten de tijd om dat in goede banen te leiden. Dat bezorgde haar zichtbaar stress, want niet alleen moest ze de panelleden 'coördineren', tussendoor moest ze tot vervelens toe het publiek eraan herinneren hoe ze konden stemmen op veel te veel pollvragen en de 'introducties en conclusies' chronometreren van 'gastexperten' die aan een tafeltje wat verderop mochten staan. De gezondheidszorg zoals we die vandaag organiseren - namelijk niet vanuit geïntegreerde zorg -, werkt niet, sprak CM-voorzitter Luc Van Gorp als eerste, het moet gezegd, ietwat smalend. Hij maakte de vergelijking met "de kerken vandaag die leeg zijn omdat mensen daar niets meer voor willen doen". Dat heeft volgens Van Gorp te maken met het feit dat 'het' niet meer geloofwaardig is. Terug naar de gezondheidszorg zei de CM-voorzitter dat we vandaag in "een verkeerd systeem werken waardoor mensen en masse afhaken". "We hebben het over geïntegreerde financiering, geïntegreerde data, geïntegreerde zorg maar we hebben daarnet wel een kwartier debat versmost aan de ereloonsupplementen - dat gaat eigenlijk over het tegenovergestelde." Volgens Van Gorp is geïntegreerde zorg "zo vanzelfsprekend", toch merkt hij naar eigen zeggen elke dag dat de praktijk anders is. Hij geeft het voorbeeld van zijn echtgenote die voor klachten aan haar been twee keer dezelfde medicatie kreeg van respectievelijk de huisarts en de specialist. "Zelfs ík heb het niet gedurfd om iets te zeggen en dat gewoon twee keer betaald en meegebracht van de apotheek." Waarop de CM-voorzitter zich luidop afvroeg of het zou werken mochten die artsen van elkaar weten dat ze allebei hetzelfde hebben voorgeschreven? Van Gorp denkt van wel. "Maar het zal niet gebeuren zolang we het niet eens zijn over de financiering en zolang we niet vertrekken van de idee 'ik wil een gezonde samenleving en gezonde burger en ik ga niet in de eerste plaats over mijn inkomen'." "Wordt het niet eens tijd om na tien jaar te stoppen met pilootprojecten en in het kader van een duidelijk plan over te gaan naar gestructureerde financiering?", zei prof. em. Jan De Maeseneer (UGent). "Silo's moeten kantelen, er moet een interprofessioneel platform komen waarin burgers, ziekenfondsen, gezondheidszorgwerkers en -organisaties samen het zorgbeleid uittekenen." Het corporatisme van sommige organisaties - "om de verpleegkundigen niet te noemen" - druipt er volgens De Maeseneer evenwel van af. "De huidige vorm van eerstelijnsgeneeskunde is ook een vorm van geïntegreerde zorg, alleen niet onder één dak", richtte Bvas-voorzitter Johan Blanckaert zich tot De Maeseneer. "In uw voorstel primeert het ideologische boven het rationele." "Ik heb toch niet over 'één dak' gesproken'", repliceerde een wat geïrriteerde De Maeseneer. "Ik pleit net voor samenwerking!" "Het is moeilijk om niet akkoord te gaan met wat Jan zegt", vond UZ Brussel-CEO Marc Noppen, "maar, Jan, je beperkt je te veel. Je hebt het over 'geïntegreerde zorg in de eerste lijn'. Dat is een contradictio in terminis. Wat ik mis in dit debat, is de vraag hoe lang we nog over lijnen gaan praten, rekening houdend met de demografische evolutie, vooruitgang in de geneeskunde, de digitalisering,...? Leg eens de eerstelijnszones, de zorgregio's, de ziekenhuisnetwerken en de geestelijke gezondheidsnetwerken bovenop elkaar. Die zijn niet congruent, en dát is net de integratie die nodig is. Tijdens covid hebben we silo's doorbroken. Als het moet, kunnen we het. Maar nu zijn we weer continu met onze eigen organisatie bezig. Terwijl we eigenlijk moeten beginnen met - het is een open deur intrappen - wat de patiënt wil." Jan De Maeseneer: "Akkoord, maar als de patiënt geen traject krijgt waarbij hij eerst naar de eerste lijn gaat en pas wanneer nodig naar de tweede lijn, gaan we problemen krijgen met de toegankelijkheid en betaalbaarheid van onze gezondheidszorg. De bomen groeien niet tot in de hemel. De absolute vrije keuze - ik ga met mijn probleem op eender welk moment bij eender wie - is voorbij." "Ik spreek over zorgpaden en managed care", verduidelijkte Noppen, "dat kan een oplossing zijn." "Het is hier al gezegd geweest, we hebben crisissen nodig", besloot Luc Van Gorp. "Jullie lachen nu, maar het zal ons samen rond de tafel brengen om te praten over al die mensen die zorg nodig hebben. En we stevenen af op een crisis als we niet fundamenteel veranderen, dus eigenlijk ben ik heel hoopvol."