...

In Vlaanderen is Karel van het Reve, literatuurwetenschapper en dwarsdenker, veel minder bekend dan zijn broer Gerard Reve, schrijver van De avonden en van een oeuvre van eigenzinnige literatuur. Hopelijk komt daar met een bundel van zijn essayistische werk Karel van het Reve voor Gevorderden verandering in.Van het Reve overleed in 1999 en liet een schatkamer na van korte en lange stukken over de meest diverse onderwerpen. Van Andrei Amalrik, de Russische dissident en Nobelprijswinnaar, over de vermeende teloorgang van het Nederlands, tot een mogelijk radiocommentaar bij klassieke muziek. Van de filosofie van de tekstverwerker, over een lofzang op Elsschot tot de mogelijkheid van vooruitgang in de kunst.Zijn vakgebied was de (Russische) literatuur en het is dus niet verwonderlijk dat je verhelderende stukken vindt over Dostojevski of Tsjechov, naast vlijmscherpe analyses van de terreur van het communisme, in Rusland en elders. Hij leefde lange tijd in Moskou en was bevriend met tal van dissidenten. Dat verklaart mee zijn alertheid voor elke vorm van totalitarisme en ideologische rechtlijnigheid. Hij had nooit schrik om tegen de gevestigde opinies in te gaan, de autonomie van het denken stond voor hem voorop.De filosoof Karl Popper inspireerde hem sterk in zijn open en onafhankelijke denken. Poppers ideeën over betrouwbare kennis, wetenschap en politiek weet hij met verve uit te leggen en toe te passen. Van het Reve was een consequent doordenker die feilloos en met veel gevoel voor humor en understatement kromme redeneringen of misleidende beweringen aan de schandpaal nagelde. Freud en de psychoanalyse, net als zijn collega's literatuurwetenschappers, worden stijlvol gefileerd. Obscurantisme was zijn grote vijand, duister schrijven werd door hem met plezier ontmaskerd. Bij Van het Reve ontbreekt de waan van de dag en de gratuite meningen. Feiten en glasheldere logica, in duidelijke didactische stappen zijn lezers meevoerend, zodat ze zelf leren denken, was zijn handelsmerk. Daarom zijn zijn kritische bespiegelingen, gedateerd tussen 1956 en 1993, na al die jaren nog steeds even leesbaar en relevant. We moeten uitgeverij Van Oorschot dankbaar zijn dat zij zijn gedachtegoed levend houden met deze geestesverrijkende bundel.