...

Gentherapie zal er wellicht in een nabije toekomst voor zorgen dat we eindelijk de krachtmeting met hemofilie winnen. Belgische patiënten nemen deel aan drie internationale klinische studies rond hemofilie A en B."Patiënten werden geselecteerd uit het bestand van zowat 250 patiënten die in Saint-Luc behandeld worden", zegt prof. Cédric Hermans, diensthoofd hematologie, Cliniques Universitaires Saint-Luc. "Hen erbij betrekken was niet wat je een koud kunstje zou noemen. De studies worden uitgevoerd op wereldniveau en heel wat andere onderzoekers waren er als de kippen bij om in te stappen. De studiepopulatie omvat overigens ook patiënten van het UZ Leuven."Iedereen kent hemofilie als een genetisch bepaalde afwijking van de bloedstolling, waarbij herhaaldelijk bloedingen optreden in de gewrichten en de spieren. Substitutiebehandeling - met factor VIII bij hemofilie A en factor IX bij hemofilie B - kan de bloedingsneiging onder controle houden, maar genezing zit er niet in.Vooral bij kinderen is het regelmatig toedienen belastend. Bovendien bestaat - hoofdzakelijk bij het begin van de behandeling - het risico dat de patiënt antilichamen aanmaakt tegen de toegediende bloedstollingsfactoren. In dat geval moeten dure geneesmiddelen worden ingezet om het probleem te omzeilen. In België hebben ongeveer 1.000 patiënten hemofilie, van wie er 400 met een ernstige vorm te kampen hebben. De meeste patiënten zijn mannen.Sinds kort daagt de hoop dat men de ziekte met gentherapie zal kunnen genezen. Het principe? "In de cellen van de lever brengen we het genetisch materiaal voor factor VIII of factor IX aan", zegt prof. Hermans. "Dat doen we met behulp van virussen die hun pathogeen karakter verloren hebben.""De virale vectoren die we gebruiken, zijn geselecteerd op hun tropisme voor de lever. Ze worden intraveneus toegediend. De virussen zijn groot genoeg om het genetisch materiaal van factor VIII of factor IX te kunnen transporteren. Als het materiaal eenmaal ter plaatse is, zal de lever van de patiënt de ontbrekende bloedstollingsfactor zelf aanmaken. Een eenmalige toediening volstaat. Het resultaat wordt zichtbaar na amper een paar weken."Verscheidene studies hebben effectief al aangetoond dat gentherapie het tekort aan factor VIII en factor IX kan corrigeren met één enkele injectie."We hebben genezing kunnen vaststellen niet alleen bij muizen, maar ook bij de mens", verklaart Cédric Hermans. "Die studies waren klein en er zaten geen Belgische patiënten in. De huidige fase 3-studies lopen wereldwijd, met verschillende honderden patiënten en een ambitieuzere opzet.""Ik ben blij voor de patiënten die wilden deelnemen. Voor hen is het een formidabele opportuniteit. Maar ze waren niet altijd even gemakkelijk te rekruteren. We zochten naar personen tussen 18 en 65 jaar, die geen antilichamen hadden waardoor het virus zou geneutraliseerd worden. De deelnemers mochten ook geen leverziekte hebben of een voorgeschiedenis van intolerantie tegen factor VIII of factor IX. Bovendien is het protocol toch wel veeleisend, waardoor sommige mensen moeilijk te overhalen waren. Ze moeten gedurende maanden iedere week op controle komen. Telkens wordt een reeks onderzoeken uitgevoerd, zoals bloedanalyses. Er bestaat een beperkt risico op complicaties, met vooral een voorbijgaande hepatitis."Bovendien zijn er onzekerheden. Men weet bijvoorbeeld niet of alle patiënten de verwachte respons op de behandeling zullen ontwikkelen. Men weet ook niet of de patiënt echt wel voor de rest van zijn leven de ontbrekende bloed stollingsfactor zal aanmaken. Ten slotte nog dit: over de kostprijs van de behandeling is momenteel niets bekend.Toch blijft prof. Hermans enthousiast en hoopvol: "Omwille van wat ik zonet zei, houden we een slag om de arm. Maar er zijn toch heel wat wetenschappelijke argumenten die erop wijzen dat de behandeling succesvol wordt.""In de loop van deze zomer zullen een aantal patiënten de vector met het genetisch materiaal krijgen. In de weken die daarop volgen zullen ze theoretisch genezen kunnen verklaard wordt. We kijken uit naar dat moment. Als de behandeling blijkt aan te slaan bij volwassenen, zullen we vervolgens kinderen kunnen behandelen. Die kinderen hebben dan plots uitzicht op een normaal leven, zonder bloedingen of restletsels.""En als gentherapie op langere termijn blijkt te werken bij hemofilie, kunnen we hopen op genezing voor een hele reeks andere zeldzame genetische ziekten die momenteel moeilijk te behandelen zijn."