...

Met 2.186 coviddoden per miljoen inwoners zit België ver boven het aantal voor alle Oeso-landen tezamen (1.406 doden). Vijf van die landen doen het nog slechter dan België - meestal kleinere, Oost-Europese landen . België laat zowat 30 andere landen, en alle buurlanden, achter zich in deze trieste rangschikking. Dramatischer voor België is het nog wanneer men de sterfte in de oudste leeftijdsgroep bekijkt. Tot eind mei vorig jaar telde België rond de 12.500 doden bij de 85-plussers. De Oeso rekent dat om naar meer dan 37.000 coviddoden per miljoen inwoners. Een fictief getal ter vergelijking: hiermee komt België op de absolute top. Alleen Slovenië komt in onze buurt. Toch loopt dit soort vergelijkingen vaak mank. Niet alle landen rapporteren de sterftecijfers op dezelfde manier. De Oeso zet er de cijfers over oversterfte in de lidstaten langs. Wanneer we de oversterfte alleen in 2020 bekijken - vergeleken met het gemiddelde van de vijf jaren daarvoor - zie je in België een stijging van de oversterfte met 15%. Dat is nog altijd meer dan het Oeso-gemiddelde van 11% (berekend op 36 van de lidstaten). Landen als Polen, Italië, de USA rapporteren een relatief lager aantal coviddoden dan België. Maar ze hadden in 2020 wel een - soms beduidend - hogere toename van de oversterfte ten opzichte van de jaren ervoor. Voor alle Oeso-landen tezamen overtrof de oversterfte in 2020 het aantal gerapporteerde coviddoden met 60%. Volgens de WHO lag het aantal werkelijke coviddoden in dat jaar ruim meer dan een derde hoger dan gerapporteerd. In figuur 1 geven we het aantal coviddoden (per miljoen inwoners) weer en de oversterfte in de periode van begin 2020 tot half 2021. België zit over deze hele periode bekeken voor de oversterfte ondertussen onder het cijfer voor 35 Oeso-landen als geheel - het zit zowat in het midden van de groep landen, met een toename ten opzichte van de vijf jaar ervoor met 9%. Ter vergelijking: in Italië nam de oversterfte in die periode met 13% toe, in de VS met 20% en in Polen met 23%. Ons land blijft uiteraard een hoog aantal gerapporteerde coviddoden met zich mee slepen.Geografische en demografische factoren kunnen voor een stuk de verschillen tussen de mortaliteit door covid verklaren, stelt de Oeso. België kampt met een ouder wordende bevolking. Maar ook Denemarken kampt met vergrijzing en telde nog geen 500 sterfgevallen per miljoen inwoners. Ook de organisatie van de gezondheidszorg en de reactie op de pandemie kan bepalend zijn. Wat is er in België dan zo ontspoord ten opzichte van andere landen? In ieder geval, zoals ook de Oeso wel meegeeft: België rapporteerde de sterfte een stuk nauwgezetter dan vele andere landen. België was een van de eerste landen die ook de coviddoden buiten de ziekenhuizen - zoals in de woonzorgcentra - hebben gerapporteerd. In het begin kon maar een beperkt beroep worden gedaan op PCR-tests om covid te bevestigen. België was een van de weinige landen die ook vermoedelijke, niet-bevestigde gevallen meerekende in de mortaliteit door covid. Health at a glance is een jaarlijks rapport waarin de internationale organisatie voor samenwerking en ontwikkeling een erg uitgebreide set van indicatoren voor de 38 lidstaten vergelijkt. De editie voor 2021 werpt ook een blik op de impact die covid heeft gehad in de lidstaten. Een greep uit de bevindingen: ? Covid is niet hetzelfde voor iedereen. Analyses in verschillende landen leggen bloot dat covid niet alleen de oudere leeftijdsgroepen harder trof, maar ook de sociaal-economisch meest kwetsbaren in de samenleving. Het rapport citeert onder meer enkele Belgische studies die aantoonden dat de oversterfte in 2020 vooral groter was in de bevolkingsgroep met het laagste inkomen, en in achtergestelde buurten. De sterfte lag in ons land 40% hoger bij ouderen die nooit de lagere school hadden afgemaakt, dan bij ouderen die hoger onderwijs hadden genoten. ? De covidcrisis had een grote impact op de gezondheidszorg. Ook acute zorg werd uitgesteld - met vaak nefaste gevolgen. Wachtlijsten voor electieve chirurgie werden langer. Het Belgian Cancer Registry rapporteerde dat er tussen maart en september 2020 5.000 minder kankerdiagnoses werden gesteld dan verwacht. Met name op het vlak van de zorg voor kanker en de geestelijke gezondheidszorg zal de impact van de covidcrisis nog lang nazinderen, concluderen ook de Oeso-analisten. In de eerste lijn werd een rem op het aantal fysieke consultaties vaak gecompenseerd door de mogelijkheid van consultaties op afstand. Ook in ons land werd van de nieuw geschapen mogelijkheid van teleconsultaties ruim gebruik gemaakt. Maar volgens twee bevragingen van het Europese agentschap Eurofound, één in 2020 en één in 2021, werd deze mogelijkheid in ons land maar benut door 30% van de burgers terwijl in de meeste andere landen daar een kleine helft tot bijna driekwart gebruik van maakte. Toch een opmerkelijke bevinding: zie figuur 2.