...

Migraine is de tweede meest invaliderende neurologische aandoening. In België kost ze jaarlijks 1,65 miljoen aan werkverzuim (1). Daarbovenop komt het verlies aan productiviteit gerelateerd aan de prodromen, de symptomen en de postdromale status, die gepaard gaat met een intense vermoeidheid. "Migraine is niet dodelijk, maar kan wel de levenskwaliteit onderuithalen", zegt em. prof. Jean Schoenen (Unité de Recherches sur les Céphalées, Universiteit van Luik). Daarom heeft de behandeling van patiënten met migraine een maatschappelijke betekenis. Een eerste voorwaarde is dat de aandoening gediagnosticeerd wordt, maar dat is niet altijd even voor de hand liggend. "Typische migraine is ge- makkelijk te herkennen, zeker met een beetje ervaring", weet prof. Schoenen. "Maar als de klachten minder typisch zijn, of als ze recentelijk opgekomen zijn, kan de diagnosestelling in- gewikkelder uitvallen. Een zo volledig mogelijke anamnese is onontbeerlijk." Een eerste moeilijkheid ligt bij het onderscheid tussen primaire en se- cundaire hoofdpijn. Bij secundaire hoofdpijn kan de onderliggende pathologie goedaardig zijn (visus- stoornis, sinusitis, enzovoort), maar ook ernstiger: meningitis, intracraniële hyper- of hypotensie, ruptuur van een aneurysma, hersentumor, enzovoort. Hoofdpijn is verontrustend en moet grondiger onderzocht worden als het beeld beantwoordt aan een aantal alarmsignalen. (Prof. Schoenen verwijst hier voor Franstalige artsen naar het acroniem 'SCANNER': signes anormaux à l'examen clinique, changement dans l'intensité, aggravation progressive d'une céphalée, nouvelle apparition, nocturne, explosivité, résistance au traitement, n.v.d.r.) * Abnormale bevindingen bij het klinisch onderzoek. "Het klinisch onderzoek moet volledig zijn en niet alleen de neurologische functies eva- lueren", benadrukt de Luikse neuroloog. "Petechieën of koorts kunnen bijvoorbeeld wijzen op meningitis." * Verandering in de intensiteit, loka- lisatie of klachten gerelateerd aan vooraf bestaande hoofdpijn of migraine. * Stapsgewijze verergering van hoofdpijn over een tijdspanne van enkele weken of maanden. * Een nieuw opgetreden hoofdpijn. * Hoofdpijn die 's nachts ontstaat of verergert. * Thunderclap headache: hoofdpijn die in een fractie van een seconde opkomt, ondraaglijk is en soms gepaard gaat met misselijkheid en braken. Dit kan goedaardig zijn. Maar in één op de twee gevallen is het een 'sentinel headache' die optreedt in de paar dagen die de ruptuur van een hersen- aneurysma voorafgaan. Thunderclap headache moet dus onmiddellijk onderzocht worden. * Falen van de behandeling die doorgaans de hoofdpijn verlicht. Hoofdpijn die herhaaldelijk voorkomt, is in 90% van de gevallen primair. De volgende stap bestaat erin te bepalen of het wel degelijk om migraine gaat. "Migraine kan zich verschillend voordoen van de ene patiënt tot de andere, en zelfs van de ene aanval tot de andere", stipt Jean Schoenen aan. "Migraine gaat gepaard met een aantal klachten, die absoluut aanwezig moeten zijn voor een valabele diagnose. Als de hoofdpijn licht is en begeleidende klachten discreet of af- wezig zijn, moet men de differentiële diagnose stellen met spanningshoofdpijn. Opgelet: migraine met aura kan zich voordoen zonder dat er hoofdpijn optreedt.""Zowat 10% van de vormen van migraine zijn van het orofaciale type: de pijn komt niet vanuit de schedel, maar vanuit het gezicht. Men mag dat soort migraine niet verwarren met tandpijn, een NKO-pathologie, cluster headache, trigeminusneuralgie of arteritis temporalis - die laatste diagnose moet overwogen worden telkens als een patiënt ouder dan 60 jaar klaagt over een kloppende pijn in de slaap." Een moeilijkheid is ook dat vrijwel iedereen ooit in zijn leven eens een aanval van migraine kan krijgen. Een eenmalige episode volstaat dus niet om de diagnose van migraine te stellen. Er moet minstens sprake zijn van twee aanvallen met aura of vijf aanvallen zonder aura. Men kan de patiënt vragen een migrainedagboek bij te houden. Daartoe zijn modellen op het internet of applicaties voor de smartphone beschikbaar. Dat soort instrumenten reikt de arts waardevolle informatie aan voor de diagnosestelling. In 20 tot 30% van de gevallen treedt vóór de aanval of bij het begin ervan een aura op. Dit moet men kunnen herkennen, met het oog op de behandeling, de prognose en het beleid rond hormonale behandelingen. De visuele aura is de meest voorkomende en de meest typische. Ze neemt de vorm aan van een flikkerend scotoom - een donkere vlek met flikkerende puntjes eromheen -, dat centraal in één helft van het gezichtsveld ligt en stukje bij beetje groter wordt. De visuele aura kan ook een andere vorm aannemen of minder uitgesproken zijn: zigzaglijnen, donkere of glimmende vlekken, oplichtende slingers, vervormde beelden, caleidoscoopbeeld in grijstinten, enzovoort. Kinderen met migraine kunnen een 'syndroom van Alice in Wonderland' ontwikkelen: ze zien sommige voorwerpen of delen van hun lichaam als disproportioneel groot of klein.Sensoriële stoornissen (paresthesieën, een prikkend gevoel in één lichaams-helft) en spraakstoornissen kunnen eveneens voorkomen. Meestal ontstaan ze in de nasleep van de visuele aura. Minder vaak treedt een voorbijgaande hemiplegie op. "Als de aura niet typisch is of als de aanval voor de eerste keer voorkomt, is aanvullend onderzoek nodig om een transiënt ischemisch accident (TIA) of een partiële epilepsie uit te sluiten", benadrukt prof. Schoenen nog. "De symptomen van deze twee aandoeningen kunnen verward worden met een aura, maar ze stellen zich sneller in en houden minder lang aan."