...

Al geruime tijd bestaan er draadloze pacemakers voor volwassenen. Ze worden ingebracht via de liesader en rechtstreeks in de rechterhartkamer geïmplanteerd, onder plaatselijke verdoving. Het tijdperk waarin iedere patiënt met bradycardie een openhartoperatie moest ondergaan, ligt definitief achter ons. In oktober vorig jaar plaatste men voor het eerst in België draadloze minipacemakers met tweekamerstimulatie. Het duale systeem stimuleert de kamer en voorkamer van het hart, voor een atrioventriculaire synchronisatie. Dit zijn grote doorbraken. Kindercardiologen staan echter voor bijkomende uitdagingen, vooral zij die zich over pasgeborenen ontfermen. De anatomie van de kleinste patiëntjes, met hun piepkleine bloedvaten en hartkamers, leent zich niet voor draadloze pacemakers of implantatie langs transveneuze weg. Voor deze baby's zijn andere benaderingen nodig. Hoewel het uiterst zelden voorkomt, kan het gebeuren dat een kind al vanaf de geboorte een pacemaker nodig heeft, als gevolg van een aangeboren atrioventriculair (AV-)blok, of een aangeboren hartafwijking die een geleidingsstoornis veroorzaakt. "De prognose van een aangeboren AV-blok, eenmaal behandeld, is goed. De overgrote meerderheid van de patiënten heeft een normale levenskwaliteit", stelt dr. Christophe Vô, die actief is op de afdeling kindercardiologie van het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc (UCL). Vaak wordt die diagnose al bij de foetus gesteld, via echo(cardio)grafie. "Om het risico op hartfalen en intra-uteriene sterfte - de meest gevreesde complicatie - te vermijden, kan men een transplacentaire behandeling toedienen tijdens de zwangerschap, om de hartslag van de foetus te versnellen", legt hij uit. Na de geboorte zijn er verschillende mogelijkheden. Men kan ervoor kiezen om een conventionele pacemaker te plaatsen, maar zo'n apparaat is disproportioneel groot voor de pasgeborene, wat de wondheling bemoeilijkt. De wonde kan dan geïnfecteerd raken en dat vereist soms een heroperatie. Een andere optie is om eerst een intraveneuze behandeling met isoprenaline te geven. Dit sympathicomimetisch geneesmiddel versnelt tijdelijk de hartslag, en geeft de baby tijd om aan te komen en zo de ingreep beter te verdragen. Nog een alternatief is de tijdelijke pacemaker, waarbij de draden aan de oppervlakte van het hart worden geïmplanteerd, maar verbonden worden aan een uitwendig toestel. "Geen enkele van deze oplossingen is ideaal", geeft dr. Vô toe. "De opnameduur kan erg lang zijn." Nu is er nog een laatste, gloednieuwe methode: een apparaatje met een geminiaturiseerde pacemaker dat in de buikholte wordt geïmplanteerd en via een geleidingsdraad met het hart van de baby wordt verbonden. Het gaat om een permanente pacemaker, die verschillende voordelen met zich meebrengt. "We vermijden een tijdelijke behandeling, wat het ziekenhuisverblijf aanzienlijk verkort. De omvang van de behuizing(1) is afgestemd op de allerkleinste patiënten(2), wat het genezingsproces ten goede komt, en de chirurgische procedure blijft dezelfde", voegt de cardioloog toe. "Technisch gezien is ze zelfs eenvoudiger, omdat de ruimte die we moeten vrijmaken in de buikholte (de 'pocket') veel kleiner is." Het was Christophe Vô die de micro-pacemaker voorstelde toen bij een foetus met risico op vroeggeboorte een aangeboren AV-blok werd vastgesteld. "Ik hoorde over dit toestelletje, dat speciaal is ontworpen voor (premature of dysmature) pasgeborenen met een laag geboortegewicht (< 2,5 kg), op het PediRhythm congres.(3) Er zijn er al een vijftigtal geïmplanteerd in de Verenigde Staten, met uitstekende resultaten", meldt hij. Omdat het om een experimenteel medisch hulpmiddel gaat dat nog niet is goedgekeurd in Europa, mogen de bedrijven er geen reclame voor maken. "Als we de literatuur niet doorspitten of geen internationale congressen bijwonen, zijn we gewoon niet op de hoogte van deze nieuwe oplossingen. Maar een dergelijk goedkeuringsproces kan erg lang aanslepen, net omdat er een behoorlijk aantal ingrepen voor nodig is en de indicaties zo zeldzaam zijn", weet dr. Vô. Voor deze patiënt kreeg Saint-Luc de toestemming van het FAGG. Het kindje, dat geboren werd na ongeveer 35 weken zwangerschap, kreeg de nieuwe micro-pacemaker in december. Een primeur in België. De operatie verliep vlot, dankzij een solide coördinatie tussen de verschillende afdelingen: verloskunde, neonatologie, pediatrische intensive-careafdeling (PICU), kindercardiologie, anesthesie en chirurgie. "Het enige nadeel is dat de levensduur van de batterij veel korter is dan die van een traditionele pacemaker", zegt de specialist. "Rond de leeftijd van 3-4 jaar zal een nieuwe ingreep nodig zijn. Op dat moment is de implantatie van een conventioneel toestel echter perfect aangewezen."