...

De wereld van de psychiatrie is geen onbekende voor u, gezien uw eerdere documentaire La Moindre des choses.Vanwaar die blijvende interesse? Omdat het me raakt. De kwetsbaarheid van de mensen in de psychiatrie confronteren me met mezelf. Het is een onuitputtelijk onderwerp al gebruik ik dat woord 'onderwerp' niet graag want ik maak geen films over iets. Sur L'Adamant is geen film over de psychiatrie maar speelt zich in die wereld af. In La Moindre des choses filmde ik gedurende een paar maanden patiënten, artsen en zorgverleners die samen aan een theaterstuk werkten. Ik had toen nog veel schroom om een camera in een psychiatrisch ziekenhuis te hanteren, maar door het te doen liet ik die mensen misschien aanvaarden dat ze zich mochten tonen. Meer dan 25 jaar later heb ik voor Sur L'Adamant veel minder een leidraad nodig. Ik laat alles over aan het toeval van het dagdagelijkse, zonder programma of specifieke bedoeling. Filmen al luisterend naar de woorden van de passagiers van het drijvende hospitaal, de echte patiënten, niet de clichés van ijlende, verwarde mensen die in de meeste films worden uitvergroot. Er is die magnifieke scène waarin een patiënt zegt: "We zijn altijd verbaasd als we horen zeggen dat terroristen gek zijn. Hier is nochtans niemand gewelddadig, alleen hypergevoelig." Uw film roept op tot meer begrip t.o.v. personen die anders zijn? In L'Adamant beoefent men menselijke psychiatrie. Die berust in de eerste plaats op relaties. Ze helpen de patiënten om zich open te stellen en opnieuw een band te scheppen met de wereld. Vaak zijn deze mensen in zichzelf gekeerd. Ze hebben zelfs geen interesse meer in zichzelf, laat staan in anderen en laten zich helemaal gaan. Op L'Adamant probeert men voor elkeen een aangepaste methode te vinden. Dat betekent dat patiënten niet tot hun symptomen of ziekte herleid worden maar als mensen worden beschouwd, elk met eigen interesses en talenten.Zeker in het begin van de film kun je het zorgpersoneel amper onderscheiden van de zorgbehoevenden. Een bewuste keuze? Stel je voor dat de film zou aangeven: ziedaar een schizofreen, ziedaar een psychiater, ziedaar een verpleger, dat zou haaks staan op L' Adamant. Bij een stagiair kan de zorgende functie even groot zijn als bij een psychiater. Ik verduidelijk: je mag het statuut en de functie van verzorgende niet met elkaar verwarren. Ik ben een cineast maar ik heb ook een grote zorgende functie. De patiënten worden dankzij deze film erkend in hun waarde en voelen zich dus ook beter hierdoor. Hoe kwam u in contact met de zorgverleners? Ik was eerder al eens uitgenodigd op L'Adamant om te discussiëren over mijn werk. De Vlaamse klinisch psychologe Linda de Zitter, die ik filmde tijdens La Moindre des choses en met wie ik in contact was gebleven, lag mee aan de oorsprong van het dagziekenhuis. Ergens bestaat Sur L'Adamant dankzij een Vlaamse zorgverlener. Geweldig toch! U eindigt uw film door L'Adamant te omschrijven als 'een oord waar de poëtische kant van de mens nog mag bestaan, maar hoe lang nog'. Dat klinkt pessimistisch? U ziet in welke wereld we vandaag leven. De mens en alles wat een beetje kwetsbaar is, wordt bedreigd. Alles wat een beetje onzeker is, moet weg. Dat geldt voor alle sectoren.Symbolisch ook is de prachtscène van een workshop waarin beschadigd fruit tot confituur wordt verwerkt. Iemand vergelijkt daar de patiënten met het fruit - lelijk aan de buitenkant. Zoiets weet je niet op voorhand?Ik wist alleen dat er een jaarlijkse workshop is. Ze gaan daarvoor op het einde van de marktdag gratis fruit halen en maken er confituur van. Het is een cadeau als die vergelijking dan opduikt. Zo'n toeval mag je tijdens de montage niet missen. Al even fraai en symbolisch zijn de luiken van de hospitaalboot die open en dichtgaan...Het is een metafoor. Het openzetten is zoals het ademen door de longen die zich openen. Als ik de film moet samenvatten en zeggen waarover hij gaat: het is een film over openheid, naar de wereld, naar de anderen. Stefan Eraly