...

De tentoonstelling Sporen van Moderniteit die momenteel loopt in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België is onderdeel van het project Trains & Tracks van Europalia, een festival dat loopt tot 15 mei 2022 en alle kunsten meeneemt op een unieke reis. Op het programma staan tal van tentoonstellingen, performances, concerten, filmvertoningen, literaire avonden en zo meer. Acht kunstenaars worden op residentie uitgenodigd om nieuwe werken rond de stations en de sporen te presenteren, Europalia bestelde bovendien niet minder dan 48 nieuwe creaties. Trains & Tracks kadert in 2021, European Year of the Train, een programma waarbij de trein in heel Europa wordt gepromoot als het meest duurzame, meest innovatieve en veiligste transportmiddel. De aftrap van Trains & Tracks wordt gegeven in de KMSKB met de hoofdtentoonstelling Sporen van Moderniteit die niet alleen weergeeft hoe kunstenaars gefascineerd keken naar het nieuwe vervoermiddel, maar hoe de trein zelf de locomotief werd die de kunst bracht naar nieuwe einders zoals het futurisme, het kubisme en de abstractie. De expositie toont werk vanaf de eerste decennia van de 19de tot midden 20ste eeuw. De opkomst van de trein in de jaren 1820 in Engeland ging gepaard met heel wat controverse. De trein werd het symbool bij uitstek van de industriële revolutie en van de vooruitgang. Anderzijds was er ook heel wat argwaan voor het 'vuurspuwende monster'.De polemieken die deze tweespalt voeden, vind je ook terug in de spotprenten van Honoré Daumier. Kunstenaars waren al even gefascineerd door het nieuwe vervoermiddel dat niet alleen de industrie en de economie maar ook de samenleving grondig zou veranderen. Getuige hiervan het werk van Constantin Meunier en Gustaaf Wappers die de trein voorstelt in de gedaante van een vuurspuwende draak ( Satanswagen, 1837).Ook de Franse impressionisten wilden wel eens andere dingen schilderen dan natuurtaferelen en vonden hun inspiratie in de wolken van stoom die de stations vulden. Van Claude Monet hangen drie stationszichten op de expositie.Rond het fin-de-siècle wanneer de grote veranderingen van de kunst zich aandienen, komt de trein helemaal op het voorplan. Met name de Italiaanse futuristen zien in de trein het symbool van de vooruitgang, maar ook van de nieuwe schoonheid, de schoonheid van de snelheid. Werken van Marinetti, Boccioni, Baldessari, Severini en andere Pannaggi (die de wondermooie affiche levert) illustreren de fascinatie van de futuristen voor de trein, niet alleen voor zijn inbreng in de vooruitgangsgedachte maar ook voor de haast kubistische schoonheid van zijn vormgeving. Zo wordt de esthetiek van de machine met de trein als speerpunt een beslissende factor in de overgang naar de 20ste eeuwse kunstvormen, met name het kubisme en de abstracte kunst. Getuige daarvan werk van Fernand Léger, Victor Servranckx en Hubert Wolfs. Maar de trein doet ook dromen, van verre horizonten, van andere werelden. En zo laten kunstenaars als De Chirico, René Magritte en vooral Paul Delvaux de trein ook sporen in het surreële rijk van de verbeelding, van de droom. Terwijl Léon Spilliaert de trein laat halt houden in een wereld van vervreemding. De thematische tentoonstelling meandert mooi langs de verschillende stijlrichtingen die telkens weer andere manieren vinden om de trein in de kunst te laten binnentreden. Tot de dag van vandaag wanneer de trein, ooit het symbool van snelheid, weer aan belang wint maar dit keer vanuit ecologische overwegingen. Het is tijd om weer wat gas terug te nemen en zo wordt de trein vandaag gepromoot als transportmiddel bij uitstek voor liefhebbers van slow travel. Dat blijkt ook uit de installatie uit 2014 van Fiona Tan met miniatuurtreintjes die door idyllische landschappen dokkeren.Voorwaar een knappe tentoonstelling met een boeiend verhaal. Loop in hetzelfde gebouw beslist ook eens binnen bij de knappe exposities van de hedendaagse kunstenaars Rachel Labastie en Aimé Mpane.