...

Officieel kende de zomer van 2022 één hittegolf in de klimatologische betekenis van het woord (25°C gedurende ten minste vijf opeenvolgende dagen, waarvan ten minste drie dagen met 30°C). Dat was het geval van 9 tot 16 augustus, maar er waren andere periodes van intense hitte. Met name op 18 en (vooral) 19 juli registreerde het KMI temperaturen tot 40°C in Vlaams-Brabant. Op dezelfde dag registreerde Sciensano een piek van 323 sterfgevallen, met een oversterfte van 21,5% bij 85-plussers. Sciensano beschikt niet over informatie over specifieke doodsoorzaken en kan daarom geen verband leggen tussen hitte en oversterfte, maar de dit jaar geregistreerde cijfers wijken in elk geval sterk af van de gebruikelijke waarnemingen, aldus Sciensano. De oversterfte in de zomer (+5,7%) in vergelijking met de voorspellingen van Be-MOMO (Belgian Mortality Monitoring) is de hoogste sinds 2000. In de afgelopen 20 jaar was er in drie zomers een aanzienlijk oversterfte, maar nooit meer dan 5%. Zelfs tijdens de dramatische hittegolf van 2003 ging het om 'slechts' 4,6% (+1.746 doden). Ter vergelijking: de afgelopen zomers kenden een oversterfte van 3,5% in 2021 (regen/overstromingen), 4,3% in 2020 (hitte) en 3,1% in 2019. "De meteorologische en milieurisicofactoren waren talrijker en intenser dan in de vorige twee zomers", aldus Sciensano. "We hadden 42 dagen met een overschrijding van de ozondrempel (>100 µg/m3, maximaal 8-uurgemiddelde), vergeleken met 17 in 2021 en 34 in 2020. We hadden 45 dagen met maximumtemperaturen boven de 25°C (tegenover 18 in 2021 en 32 in 2020) en 13 dagen met temperaturen boven de 30°C (geen enkele in 2021, 12 in 2020 en 11 tijdens de hittegolf van 2003)." Fase 2 van het ozon- en hitteplan, de 'waarschuwingsfase', werd de afgelopen zomer vier keer geactiveerd, tegenover één keer in 2021 en twee keer in 2020. Er waren vier opeenvolgende fasen, tussen half juni en eind augustus: ? 15-18 juni: vier dagen, 12,2% oversterfte en een piek in het aantal sterfgevallen op 18 juni (326 sterfgevallen). ? 14-20 juli: zeven dagen, 14,4% oversterfte, piek van sterfgevallen op 19 juni (323 sterfgevallen). Deze tweede fase was de warmste van de vier. ? 6-17 augustus: twaalf dagen, 14,1% oversterfte, piek in het aantal sterfgevallen op de 14e (327 sterfgevallen). Deze tweede hittegolf was de langste. ? 22-26 augustus: vijf dagen, 14% oversterfte (28% bij vrouwen van 64-84 jaar), piek in sterfgevallen op 25 augustus (324 sterfgevallen). Van de 2.291 extra sterfgevallen zijn 2.114 slachtoffers vrouwen, onder wie 1.436 van 85 jaar en ouder. Dat is 15 keer meer dan in de zomer van 2021 en de trend treft de drie regio's. Bij mannen werden 350 sterfgevallen geregistreerd, waarvan 85% in de leeftijdscategorie van 85 jaar en ouder (tegenover 51 in 2021). De samenstelling van de leeftijdspiramide verklaart gedeeltelijk dit verschil, aangezien er veel meer heel oude vrouwen dan mannen zijn. "Vrouwen leven langer", zegt Natalia Bustos Sierra, onderzoeker bij Sciensano. "En het feit dat covid veel mannen het leven heeft gekost zou ook een reden kunnen zijn." Een nadere analyse van de curves toont een bijzonder dodelijke piek, vooral bij vrouwen, vlak voor 8 augustus. Verrassend genoeg trad die piek op tussen de waarschuwingsfasen, net voor de derde, en niet tijdens. "Aangenomen wordt dat er een verband is met temperaturen die op 2 augustus 28,2°C en op 3 augustus 32°C bedroegen - de datum die overeenkomt met de piek die op de grafieken zichtbaar is, maar het hitteplan was op dat moment inderdaad nog niet geactiveerd", zegt Sierra. "Er kan een vertraagd effect zijn van hitte op gezondheid en sterfte. Het hitteplan is in 2017 gewijzigd en aangepast op basis van sterfte door alle oorzaken, omdat een te hoge sterfte werd geconstateerd toen het plan al was afgelopen. De drempels werden door de overheid bijgesteld om het plan te verbeteren, zodat we ten minste twee dagen van tevoren konden reageren."