'Darmkanker wordt ooit een chronische ziekte'

Luc Colemont: "Inhoudelijk zijn er op die tien jaar heel wat nieuwe zaken bijgekomen waar ik over kan vertellen. Toen ik het manuscript van Stop Darmkanker moest indienen, heb ik gauw nog twee zinnetjes over het microbioom toegevoegd, met het idee van: misschien wordt dat ooit iets. Vandaag gaat het op elk congres over darmflora en het microbioom - en met de onderzoeksgroep van Jeroen Raes staat Vlaanderen daarin aan de wereldtop. Daarnaast zijn er mooie toepassingen van artificiële intelligentie opgedoken, zowel op het gebied van screening als diagnose als behandeling. Ook immuuntherapie stond toen in de kinderschoenen." Toen Colemont aan Stop Darmkanker begon, was het bevolkingsonderzoek naar darmkanker net opgestart. Tien jaar later heeft dat zijn waarde meer dan bewezen, zegt Colemont. "Dankzij dat poepsimpel testje hebben we in Vlaanderen vandaag 30% minder darmkanker. In de groep die gescreend wordt, van 50 tot en met 74 jaar, is de incidentie met 40% gedaald. Dat is een fantastisch resultaat. Ik denk dat iedere huisarts wel een of meerdere patiënten kent waarbij darmkanker in een vroeg stadium opgespoord kon worden. Ook collega's die vroeger sceptisch stonden tegenover screening zien nu ook wel dat we veel levens redden. Ja, er zijn valspositieven - drie à vier op tien afwijkende testresultaten - maar dat weegt niet op tegen de positieve effecten. Jo Vandeurzen noemt het bevolkingsonderzoek de beste investering die hij ooit gedaan heeft." Toch mogen we niet op onze lauweren rusten, zegt Colemont. "Als de tegenstander darmkanker is, kan je niet ambitieus genoeg zijn. In Vlaanderen deed in 2022 slechts 48,3% van de uitgenodigden mee aan het onderzoek en in Brussel en Wallonië zijn de cijfers dramatisch. Als in ons land bijna 70% deelnam - zoals in Nederland - zouden de resultaten nog veel beter zijn. Bovendien blijkt dat een op vijf mensen met een afwijkende test geen vervolgonderzoek laat doen. Daar is dus ook nog winst te boeken." Er zijn heel uiteenlopende redenen waarom mensen niet deelnemen, weet Colemont. "Ze zijn bang voor het onderzoek of voor het resultaat. Sommigen geloven dat het hen niet kan overkomen, want 'het zit niet in de familie'. Of ze vertrouwen de overheid niet, of hebben andere prioriteiten. Maar een van de belangrijkste redenen blijkt te zijn: ik wist niet dat het zo belangrijk was, niemand heeft me daar ooit over gesproken." "Informatie en voorlichting blijven dus enorm belangrijk. Daarom blijf ik dit ook doen. Elke keer als ik een lezing of een interview geef zijn er mensen - misschien wel collegae die dit artikel in Artsenkrant lezen - die besluiten om toch maar mee te doen. Bij Stop Darmkanker krijgen we elke week wel een mailtje: bedankt, ik heb de test gedaan en ik was er op tijd bij. Ik heb al bijna duizend lezingen gegeven, en zo'n mails geven me de energie om verder te doen." Colemont zou ook graag zien dat al in de lagere of middelbare school meer aandacht gaat naar primaire preventie. "Overgewicht vermijden, niet roken, geen overmatig alcoholgebruik, gezond en evenwichtig eten, regelmatig bewegen, voldoende slapen en stress vermijden: allemaal zaken die je kan doen om je risico te verlagen. Maar een gezonde levensstijl is geen garantie dat je nooit darmkanker zal krijgen. Je kan een gemiddeld risico van 5% naar ongeveer 3,5% brengen. Screening blijft daarom belangrijk - het ene sluit het andere niet uit." Colemont is nu 67. Wat hoopt hij over tien jaar te kunnen schrijven? "Ik hoop dat er dan nog meer mensen meedoen aan het bevolkingsonderzoek, en dat de incidentie nog sterker gedaald is. We gaan tegen dan ook betere screening hebben, misschien via een bloedtest of een ademtest. Een wereld zonder darmkanker zullen we nooit hebben. Maar ik geloof wel dat darmkanker ooit een chronische ziekte wordt, net zoals gebeurd is met tuberculose en met aids. Ik denk dat we nog zullen meemaken dat zelfs mensen met stadium 4 uitzaaiingen naar lever of longen dankzij nieuwe geneesmiddelen jarenlang met hun ziekte zullen kunnen leven." "Ik ben ook grote voorstander om vroeger te starten - vanaf 45 jaar - met het bevolkingsonderzoek. Daar volg ik de Amerikanen en de Australiërs. Darmkanker komt steeds vaker voor bij jongere mensen. Anderzijds mogen we de 74-plussers ook niet in de kou laten staan. Die worden vandaag niet meer uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek. Iemand van 77 jaar die nog een levensverwachting van tien jaar heeft, die nog actief is, die geniet van zijn kinderen en kleinkinderen: het is zeker de moeite om die nog te screenen. Zeker als je weet dat 30% van de darmkankers voorkomt bij mensen ouder dan 74 jaar."