Chinees zorgsysteem te jong om corona-epidemie aan te pakken?

Het Chinese gezondheidssysteem is complex vanwege de uitgestrektheid van het land, de demografie, de grote regionale verschillen en niet te vergeten de traditionele Chinese geneeskunde. Om de huidige situatie te begrijpen, moeten we teruggaan naar 1978, het jaar waarin China toetrad tot de wereldmarkt. Het was het einde van de 'Iron rice bowl'-politiek met gegarandeerde werkzekerheid en ook gezondheidszorg.Nadien begon de privatisering van de Chinese gezondheidszorg met als gevolg de ineenstorting van de financiering van ziekenhuizen, die de belangrijkste zorgverstrekkers zijn, de daling van de overheidssubsidie - van 90% naar 15% in 1979 en niet meer dan 7% in 2000. De toegang tot de zorg werd problematisch. De meeste mensen hadden geen zorgverzekering en betaalden hoge bedragen voor hun zorg, goed voor ongeveer 60% van de totale uitgaven voor gezondheidszorg.De SARS-epidemie in 2003 zorgde voor een keerpunt in de privatisering van het zorgsysteem. In 2009 belooft de regering een toegankelijk, billijk, betaalbaar en efficiënt gezondheidssysteem voor iedereen tegen 2020.Zonder in te gaan op de details van deze langetermijnhervorming, zijn de resultaten behoorlijk goed. Huishoudelijke uitgaven voor gezondheidszorg daalden van 60% aan het einde van de jaren 2000 tot 29% in 2017 en universele zorgverzekering werd geïntroduceerd voor 95% van de bevolking. Ook de financiering van openbare ziekenhuizen werd herzien.Maar er zijn nog veel problemen. De eerstelijnsgezondheidszorg wordt bijvoorbeeld weinig gebruikt. "De bevolking gaat massaal naar het ziekenhuis", zegt dr. Didier Decamps (medisch directeur van de CHR van Namen), die tien jaar in China werkte. "Maar het is ook zo dat het gezondheidszorgsysteem meer gestructureerd is in lagen, van de apotheek tot het stads-, provinciaal of districtsziekenhuis."Daar zijn twee redenen voor. Ten eerste is de kwaliteit van de zorg in de eerste lijn onvoldoende. In 2010 had slechts 5,6% van de artsen in kantonnale gezondheidscentra vijf jaar geneeskunde gestudeerd. In 2017 bedroeg dat aantal 10%. Ten tweede moedigt het betaling-per-aktesysteem ziekenhuizen aan om patiënten aan te trekken en te behouden die anders een beroep zouden doen op de eerste lijn. Sinds kort zijn er huisartsen in China, maar ze zijn zeldzaam.Een andere reden is de opleiding. Tot voor kort was die niet gestandaardiseerd en waren er aanzienlijke verschillen al naargelang de plek waar men zich liet verzorgen. Inmiddels is de geneeskunde-opleiding in China in volle ontwikkeling, maar er zijn nog heel wat uitdagingen die overwonnen moeten worden. "Het Chinese zorgsysteem en de infrastructuur zijn erg goed in de grote steden", zegt dr. Decamps. "Het probleem ligt niet op infrastructuurniveau, maar in de intrinsieke kwaliteit van de artsen die sterk kan variëren. De opleiding is soms kort, ook al kan men achteraf specialiseren. Maar ik moet zeggen dat ik in die tien jaar heel wat buitengewone artsen ontmoet heb.""Maar dat is slechts een deel van het probleem. Naast de problematische opleiding is er een probleem met de werklast", zegt de kinderarts. "Artsen worden overstelpt en zien op bepaalde diensten niet zelden meer dan 100 patiënten per dag. Bovendien zijn de officiële salarissen relatief laag. Chinese artsen zijn ambtenaren. Het vergoedingssysteem is vrij slecht gestructureerd omdat het vaste salaris erg laag is, maar kan worden verhoogd met bonussen voor bepaalde akten. Dat leidt ook tot een vrij aanzienlijke overconsumptie van de zorg."Sinds de hervorming zijn de kosten van medische zorg gestegen en worden middelen niet doeltreffend gebruikt. Maar waar het echte probleem schuilt bij de aanpak van een epidemie, is het gebrek aan coordinatie en ook bij het systeem zelf dat nog altijd gefragmenteerd is. Er is vandaag in China nog altijd geen zorgcontinuïteit.Het Chinese zorgsysteem hervormt zich, maar het proces is onvermijdelijk lang. Een legitieme vraag is of China voorbereid is om de epidemie het hoofd te bieden? "Ja", zegt Dr. Decamps resoluut. "De epidemie is een test voor China, en de herinneringen aan SARS en het gebrek aan communicatie in 2003, zijn nog niet vergeten. Het is een test voor de transparantie op niveau van de autoriteiten. Het is ook een communicatieoperatie die gevolgd wordt door de hele buitenwereld. Maar ze zijn misschien een beetje te ver gegaan, want nu is zowat alles in het land tot stilstand gekomen."Het belang van het coronavirus voor het Chinese gezondheidssysteem overstijgt het strikt medische kader. "Er is sprake van een soort nationaal elan dat me doet denken aan de aardbeving in Sichuan in 2008. Er was de nationale trots om te reageren en heel wat mensen meldden zich aan als vrijwilliger om in het gebied te gaan werken. En er is ook de wens om de buitenwereld te laten zien dat China in staat is om adequaat te reageren en om een ziekenhuis te bouwen in tien dagen."