...

Hoewel het idee om een belevingscentrum gewijd aan de Belgische biercultuur te maken al lang geleden werd gelanceerd, heeft het toch nog flink wat jaren geduurd alvorens het Brusselse (beschermde) beursgebouw zijn nieuwe bestemming heeft gekregen. Belgian Beer World palmt nu de bovenste verdiepingen van de vroegere Beurs in (inclusief een dakterras), de voormalige beursvloer krijgt als gaanderij een nieuwe bestemming. De initiatiefnemers (de stad Brussel en de Belgische brouwers) mikken alvast op zowat 400.000 bezoekers op jaarbasis. De bezoeker wordt door de geschiedenis van het biermaken in ons land geloodst, je krijgt er de geheimen van het bierbrouwen geserveerd, multisensoriële ateliers en uiteraard degustaties vervolledigen een bezoek aan deze biertempel. Een van de aspecten die bij het maken van bier (en andere alcoholische dranken) opduikt, is het fenomeen van gist en (alcoholische) gisting. In de loop der eeuwen hebben alchemisten en onderzoekers daarover een hele reeks hypothesen gelanceerd, zonder echt dé bepalende factor te kunnen achterhalen. Dit gezegd zijnde, uit het oudste bierrecept dat in onze streken bekend is (uit de 14de eeuw), blijkt dat men toen al wel zicht had op de gistingsparameters.De eerste, die een heuse gistingstheorie opstelde, was de Brusselse arts-fysioloog en alchemist Jean-Baptiste Van Helmont (1579-1644). Hoewel hij reeds op jonge leeftijd een dokterstitel behaalde (naar verluidt mocht hij op 15 jaar al een cursus chirurgie doceren!), botste dr. Van Helmont ook geregeld met de Inquisitie, onder meer omdat hij observatie en empirie verkoos boven de klassieke aristotelische logica en galenische humeurenleer. De Brusselaar werd in navolging van Paracelsus een van de voorvechters om ziektes te behandelen op basis van chemische principes en middelen. In dat perspectief kaderde ook zijn ontdekking van en de lancering van het woord 'gas'. Gisting, vertering en rotting waren gelijkaardige fenomenen, en de 'winden' (die hij 'gas' zal noemen) die hij observeerde tijdens de gisting kwamen - aldus Van Helmont - ook voor in onze darmen, in spawater en werden ook gevormd als houtskool wordt verbrand. Een eeuw later krijgt dat gas ook een naam: koolzuurgas, en dat CO2 speelt ook vandaag nog een belangrijke rol bij de productie van bier (en ook bij het koeltransport van geneesmiddelen en vaccins!). We hoppen naar de 19de eeuw en de figuur van Jean-Baptiste Vrancken (1805-1871). Deze Leuvense dokter was een van de eerste proffen die aan de heropende Leuvense universiteit vanaf 1835 een lesopdracht kreeg aan de faculteit geneeskunde, meer bepaald voor de cursussen farmacologie (inclusief farmacodynamie et thérapeutique) en medische zaken. Enkele jaren later werd hij ook belast met het onderricht over de theorie en klinische praktijk voor mentale ziekten. Professor Vrancken zal die verschillende lesopdrachten gedurende bijna 20 jaar combineren, tot een zwakke gezondheid hem uiteindelijk dwong om het rustiger aan te doen. In 1870 gaat hij op emeritaat, een jaar later overlijdt hij. Hij is begraven in Wilsele, nabij de universiteitsstad. Maar dr. Vrancken heeft ook een belangrijke rol gespeeld als historicus van de Belgische biercultuur. Hij had zijn thesis gewijd aan het hygiënisch en therapeutisch gebruik van bier en dat leidde in 1839 tot een eerste inventaris van alle bij hem bekende bier(stijl)en in de Nederlanden. Hij maakte die inventaris op vraag van het Bataafsch Genootschap in Rotterdam, een groep wetenschappers en filosofen. Zijn verhandeling van bijna 300 pagina's is, afgezien van archiefstukken van brouwe- rijen en lokale besturen, het oudste standaardwerk inzake Belgische bieren. Dat overzicht is nadien aangevuld door een Fransman die in Leuven nog als brouwer actief is geweest. In zijn Traité complet de la fabrication de bières et de la distillation des grains heeft Georges Lacambre een hele reeks (ook verdwenen) bieren gedocumenteerd zoals de Leuvense peeterman, Luikse saison, Antwerps gerstebier en Hoegaards witbier. Opvallend trouwens: vooral buitenlanders hebben in de 19de eeuw de rijkdom aan Belgische bieren gedocumenteerd. En die rijkdom kan je vandaag (her)ontdekken in Belgian Beer World. Santé!