'Als een waterketel die fluit'

Het beeld staat me nog helder voor ogen: hoe mijn vader voor het slapengaan steevast twee oude wekkers opwond om de tuut in zijn hoofd te overstemmen. Ook heb ik verschillende vrienden met een grote liefde voor muziek die, sinds ze overgevoelig voor geluid zijn geworden, angstvallig elk concertbezoek mijden. Zoals ik, kennen de meesten van ons ongetwijfeld familie, vrienden of kennissen die getroffen zijn door tinnitus (oorsuizen) of hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid). Karel Vingerhoets (°1953) is een van de bekende gezichten die het publiek regelmatig sensibiliseert over deze problematiek. Eind 2003 gaat er tijdens een toneelrepetitie een dubbelloopsgeweer te hard af bij zijn rechteroor. Thuis constateert hij een vreselijke toon in zijn hoofd die niet wil weggaan: "Een heel schelle toon, als van een waterketel die fluit, altijd op dezelfde hoogte."Het begin van een lijdensweg die hem anderhalf jaar later in het Universitaire Ziekenhuis Gent bij professor en audioloog Bart Vinck (°1963) brengt. In samenspraak met Vinck start hij een gespecialiseerde psychologische behandeling op. Medio 2006 krijgt hij het gevoel dat hij de demonen stilaan heeft bezworen. In 2008 schreef Vingerhoets hierover het boek Zelfportret voorbij de stilte. Met Vinck slaat hij nu de handen ineen voor een nieuwe publicatie: Over tinnitus. Hoe oorsuizen je leven kan beheersen en waarom dat niet zo hoeft te zijn. Naast de educatieve vertelling Schaduw van geluid zijn ook een aantal gedichten en collages in het boek van Vingerhoets' hand.Het leeuwendeel van het boek is Bart Vincks werk. Op een heldere en secure manier legt hij uit onder welke gedaantes tinnitus en hyperacusis verschijnen. Een constante is dat beide symptomen zijn, uitingen zijn van iets anders.Het merendeel van de patiënten vertoont een zintuiglijke of neurale vorm van tinnitus, die zich kenmerkt door een schade aan de gevoelige haarcelstructuren in het binnenoor of een beschadiging van het zenuwstelsel op de gehoorbanen. Dergelijke schade leidt naast minder goed horen ook tot een verminderd spraakverstaan in moeilijke luisteromstandigheden. Die verminderde input is de basis voor een kettingreactie in ons gehoorsysteem, en is verantwoordelijk voor het ontstaan van tinnitus en hyperacusis. Voor zijn eigen comfort zal ons lichaam steeds proberen geluid waar te nemen. Bij schade aan het binnenoor of de gehoorzenuw zal ons centraal zenuwstelsel gehoorverlies proberen te compenseren. Het fantoomgeluid dat aldus ontstaat, kan vervolgens door factoren als angst, stress, spanning en vermoeidheid als nog luider worden waargenomen. Ook voor tinnituspatiënten is de huidige coronasituatie dan ook geen cadeau. Sinds vorig jaar biedt Bart Vinck in het Expertisecentrum voor Tinnitus en Hyperacusis ON-GEHOORD in Brugge individuele zorgtrajecten op maat aan. De geïntegreerde en multidisciplinaire aanpak die hij er voorstaat, heeft aandacht voor de auditieve, cognitieve, emotionele én somatische dimensies van tinnitus en hyperacusis. Al te vaak krijgen patiënten immers het zinnetje " Je moet ermee leren leven" te horen, een boodschap waartegen Vinck zich met klem verzet. Als ervaringsdeskundige maakt ook Karel Vingerhoets deel uit van het vaste team van ON-GEHOORD.Soms leest Over tinnitus iets te veel als een visitekaartje voor ON-GEHOORD, en dat is jammer. Voor patiënten, hun omgeving en hulpverleners biedt het boek immers een belangrijke houvast én inzicht in een soms met clichés omgeven problematiek.