...

Een waakinfuus is een infuus dat bij gehospitaliseerde patiënten een paar dagen wordt aangelegd om een periode zonder normale inname van voedsel en drank te overbruggen met vocht en elektrolyten. Dat kan bijvoorbeeld in de periode rond een chirurgische ingreep. Volgens oudere richtlijnen gebeurt dit het best met hypotone oplossingen, maar de bezorgdheid over hyponatriëmie bij pediatrische patiënten deed twijfel rijzen.De vraagtekens bij de rol van de hoeveelheid zout in het waakinfuus worden ingegeven door een bezorgdheid over vochtoverbelasting. Een gewichtstoename van twee tot drie kilogram door vochtopstapeling gaat bij patiënten in een perioperatieve setting immers gepaard met een verhoogde morbiditeit, zoals uit eerder onderzoek is gebleken. Men ziet bij deze mensen meer complicaties en een langere hospitalisatieduur.Het onderwerp van het huidige onderzoek is de vraag of een isotoon infuus aan vochtoverbelasting kan bijdragen. "We zijn, wat natrium betreft, bij wijze van spreken hypotone dieren", zegt dr. Niels Van Regenmortel. "Voedingsaanbevelingen raden aan zowat twee liter per dag te drinken en ten hoogste 2,3 gram natrium te gebruiken. Maar in één liter isotoon vocht zit al meer dan 3 gram natrium."In het kader van zijn doctoraatsonderzoek voerde Van Regenmortel met een team van anesthesisten, intensivisten, chirurgen en nefrologen een dubbelblinde, gerandomiseerde studie uit bij 70 patiënten die na zware thoraxheelkunde op de intensieve zorg van het UZA waren opgenomen. De helft van de populatie kreeg fysiologisch serum met 154 mmol natrium/liter. Bij de andere helft gebruikte men een hypotone vloeistof, die 54 mmol/liter natrium bevatte. Beide groepen kregen evenveel vocht, conform de richtlijnen.Na 72 uur hadden de patiënten uit de isotone groep bijna 1,4 liter meer vocht in het lichaam opgestapeld dan patiënten die een hypotoon infuus kregen. Bij zes patiënten in de isotone groep werd de vochttoediening door de arts gestopt wegens klinisch of radiologisch vastgestelde overvulling. Deze maatregel was slechts bij één patiënt uit de hypotone groep nodig.Hyponatriëmie (< 135 mmol/L) kwam meer voor in de groep met de hypotone vloeistof (n = 4, of 12% van de populatie). Maar klinisch belangrijke hyponatriëmie (< 130 mmol/L) trad niet significant meer op in de hypotone dan in de isotone groep (1 versus 0). Bij geen enkele patiënt moest de arts de deelname aan de studie onderbreken wegens symptomen van hyponatriëmie."Uit onze resultaten blijkt dus dat een ogenschijnlijk onschuldig waakinfuus aanzienlijk kan bijdragen tot vochtoverbelasting als men niet nadenkt over de samenstelling daarvan", kadert dr. Van Regenmortel. "Te veel natrium verhoogt het risico op vochtoverbelasting onafhankelijk van de hoeveelheid vocht die men toedient. Het infuus kan op die manier een belangrijke bron van postoperatieve complicaties worden. Zelfs gezonde nieren kunnen duidelijk slecht om met een hoeveelheid zout die sterk afwijkt van onze normale dieetinname."Er bestaat momenteel een tendens om de vochtoverbelasting tegen te gaan door steeds minder vocht toe te dienen. We moeten opletten voor een race to the bottom, stelt de Antwerpse intensivist. "Een recente studie in New England Journal of Medicine toont aan dat het overdreven beperken van de vochttoediening gepaard gaat met een verhoogd risico op acute nierschade na zware abdominale heelkunde(1). Perioperatieve patiënten hebben voldoende vocht nodig. Het punt is gewoon dat daar niet te veel zout bij mag."Kinderartsen treden via hun recent aangepaste praktijkaanbevelingen naar voren als overtuigde voorstanders van isotone vochttoediening, uit vrees voor hyponatriëmie. Een te laag natriumgehalte veroorzaakt bij kinderen immers sneller neurologische symptomen dan bij volwassenen. Maar dr. Van Regenmortel wijst erop dat studies in deze leeftijdsgroep uitsluitend gefocust hebben op hyponatriëmie, zonder zich te bekommeren om mogelijke negatieve effecten van isotone vochttoediening, zoals vochtoverbelasting. Die exclusieve focus was er bijvoorbeeld bij de grootste studie over dat onderwerp, in The Lancet(2)."Ik wil zeker geen ongenuanceerd pleidooi houden om nu zomaar het geweer van schouder te veranderen bij kinderen, op basis van een onderzoek dat volwassenen betreft", relativeert Van Regenmortel. "Maar het is aangewezen de situatie bij kinderen te herbekijken in een breder kader."De studie van het UZA is onlangs gepubliceerd in het gezaghebbende blad Intensive Care Medicine en gratis toegankelijk(3). Niels Van Regenmortel hoopt dat de conclusies die eruit naar voren komen, doorsijpelen naar alle disciplines waarin regelmatig waakinfusen nodig zijn.