Akkermansia muciniphila van het labo naar de gebruiker

Akkermansia muciniphila werd voor het eerst uit het menselijke darmmicrobioom geïsoleerd in 2004, in het laboratorium van prof. Willem de Vos van de universiteit van Wageningen in Nederland. In 2012 toonde het team van prof. Patrice Cani (Louvain Drug Research Institute, UCLouvain) aan dat de bacterie gunstige gezondheidseffecten tot stand bracht bij muizen. De onderzoekers zagen een herstel van de barrièrefunctie in de darm, een afname van de systemische inflammatie en een verbeterde controle van de vetopstapeling in het lichaam, alsook van het glucosemetabolisme en het energieverbruik. Enkele jaren later toonden ze aan dat pasteurisatie de doeltreffendheid van Akkermansia verhoogt. Het gepatenteerde productieproces stoelt op een anaerobe gisting gevolgd door pasteurisatie en lyofilisatie van de bacteriële cellen. In samenwerking met de Cliniques Universitaires Saint-Luc voerde het team een eerste verkennend onderzoek bij de mens uit. Vrijwilligers met overgewicht of obesitas, insulineresistentie en een metabool syndroom kregen gedurende drie maanden een preparaat van Akkermansia muciniphila. De bevindingen bij muizen werden bevestigd aan de hand van effecten die konden vermijden dat de deelnemers hun gezondheidstoestand zagen achteruitgaan: de inflammatoire merkers in de lever, de insulineresistentie en de hypercholesterolemie namen af, zonder dat de betrokkenen iets veranderden aan hun voedingsgewoonten of hun hoeveelheid lichaamsbeweging. (1) "Met deze gegevens in handen besloten we een dossier voor te leggen bij de EFSA", vertelt prof. Cani. "We documenteerden daarin de veiligheid, de toxische drempel, de productiecapaciteit, de stabiliteit van het middel, enz." In oktober 2019 legde het Belgische bedrijf A-Mansia Biotech, een co-spin-off van de universiteit van Wageningen en UCLouvain, een vergunningsaanvraag neer bij de EFSA, zodat de bereiding het label 'Novel Food' kon krijgen. In september 2021 gaf de EFSA te kennen dat de gepasteuriseerde bacterie Akkermansia muciniphila mag beschouwd worden als een veilig voedingsbestanddeel onder de gebruiksvoorwaarden en -hoeveelheden die in het dossier werden voorgesteld. A-Mansia moet in ieder land apart een toelating vragen om het product op de markt te brengen. Bij ons zou het beschikbaar worden gesteld in de loop van 2022. Na de eerste studie, waaraan 32 personen deelnamen, moest er een tandje worden bijgestoken. "We hebben een nieuwe voedingsstudie opgestart om de werkzaamheid verder te onderzoeken", vervolgt Patrice Cani. "De bedoeling is een honderdtal vrijwilligers met een metabool syndroom of cardiovasculaire risicofactoren samen te brengen. Onze studie vindt plaats bij deelnemers in hun gewone dagelijkse context. Er wordt gezorgd voor voedingsadvies en lichaamsbeweging. De insulineresistentie gerelateerd aan het metabool syndroom zal worden geëvalueerd. De studie ging van start in 2019, maar werd stilgelegd door de coronacrisis. Ze is zopas hervat." "Intussen zet het bedrijf A-Mansia een andere studie op om na te gaan of Akkermansia de gewichtstoename kan beperken. Als men 2 tot 3% lichaamsgewicht verliest, treedt er een verbetering op van parameters zoals de insulinemie, de glycemie en de toestand van d e lever. Maar als men een kleine zes maanden later opnieuw zwaarder wordt, valt die verbetering weg, wat ontmoedigend werkt." "Mijn labo wordt vaak weggezet als een structuur die zwaarlijvigheid en diabetes van de kaart zal vegen. Dat is niet het beeld dat we van onszelf willen geven. Als wetenschapper beoog ik opties aan te reiken om gewichtstoename en risicofactoren, zoals insulineresistentie en prediabetes, te beperken. Dat zijn situaties waarop we momenteel weinig vat hebben." Momenteel heeft gepasteuriseerde Akkermansia muciniphila nog geen toegang tot een door de EFSA erkende gezondheidsclaim. De huidige studies beogen te beantwoorden aan de criteria om Akkermansia van een dergelijke gezondheidsclaim te kunnen voorzien. Het voedingssupplement zal waarschijnlijk worden toegediend a rato van één capsule per dag, wat overeenstemt met zowat 30 miljard bacteriën. Prof. Cani: "Het preparaat moet worden gebruikt in combinatie met voedings- en bewegingsadvies. Het is geen wondermiddel. Gezondheidswerkers - artsen, diëtisten, apothekers, ... - zullen worden geïnformeerd om patiënten hierbij te begeleiden." "Probiotica die momenteel op de markt zijn, hebben geen goedkeuring als Novel Food moeten aanvragen, want de EFSA heeft deze procedure pas ontworpen in 1997. Onderzoekers uit het buitenland bedanken ons omdat we het pad geëffend hebben om een dergelijk dossier op te stellen. Ik hoop dat nog andere bacteriën een gunstig effect op de gezondheid zullen kunnen claimen. De mogelijkheid om een spin-off op te zetten was beslissend. Zonder deze stap zouden onze resultaten nooit hun nut voor patiënten kunnen bewezen hebben."