Aan de leiband van de farma

Covid-19 is een mondiaal probleem. Wie daar nu nog aan twijfelt, is ter kwader trouw. Overal ter wereld wordt met man en macht getracht de gevolgen van het virus binnen aanvaardbare grenzen te houden. Terwijl sommige landen de ergste fases voorbij zijn, kampen andere landen op dit ogenblik met overvolle ziekenhuizen en dito intensive care-afdelingen. In het licht van deze situatie lijkt het mij niet meer dan logisch dat we niemand mogen achterlaten, als het op vaccinatie aankomt. Van Bill Gates tot de landloper onder de brug, iedereen moet gelijke toegang kunnen krijgen tot een vaccin. Deze belofte werd ook met zoveel woorden beleden in het najaar van 2020. Iedereen was en is ervan overtuigd dat deze infectie maar kan teruggedrongen worden, als iedereen zonder onderscheid des persoons, aanspraak kan maken op een vaccin. De EU deed een goede poging door een systeem van groepsaankoop te lanceren, in plaats van elk land zijn eigen strategie te laten bepalen. In de beginfase liep dit nog naar behoren, tot de eerste verhalen opdoken van vaccins die, achter de rug van de EU, werden verkocht aan het VK. Of het gegeven dat bedrijven beloofde hoeveelheden vaccins niet konden nakomen, onder het mom dat de productie moest 'herschikt' worden, of dat er noodzakelijke aanpassingen dienden te gebeuren aan het proces, teneinde ieder land binnen de EU te kunnen voorzien van voldoende vaccins. Wat er ook van aan is, feit is dat op dit ogenblik de farmabedrijven die goedgekeurde vaccins hebben, alle macht in handen hebben. Zij bepalen de strategie, zij bepalen de timing waarbinnen een en ander kan gebeuren, zij bepalen ook de prijs tegen dewelke vaccins geleverd kunnen worden. Deze gang van zaken stond in de sterren geschreven. Big Pharma kreeg miljarden euro's overheidsgeld om een vaccin te produceren, er werden contracten afgesloten met de EU, en nu blijken ze hun beloftes niet te kunnen nakomen... Hoe is het toch mogelijk dat de EU zich zo laat ringeloren door de farma-industrie? Hoe is het mogelijk dat er blijkbaar in de afgesloten contracten geen timing zit wat levering betreft? Hoe is het mogelijk dat deze contracten niet openbaar zijn, maar angstvallig geheim worden gehouden? Zijn er elementen die de burger niet mag weten? Zijn er deals gesloten die het daglicht niet mogen zien? Caroline Ven, de topvrouw van Pharma.be, heeft de mond vol over de goede samenwerking tussen overheid, universiteiten en privé. Ze vindt het nodig dat de patentrechten gehandhaafd blijven, met als voornaamste argument dat op die manier onderzoek gestimuleerd blijft. Mochten deze rechten herbekeken worden, of in deze unieke situatie nietig worden verklaard, dan zou de stimulans tot onderzoek ondergraven worden, dixit Caroline Ven. Collega Merckx van Geneeskunde voor het Volk ondervroeg de bevoegde minister hieromtrent in de Kamer op 28 januari jl. Haar discours sprak boekdelen. De farmabedrijven hebben op dit ogenblik meer macht dan het volledige parlement samen. De deal van Ursula Von der Leyen met de vaccinproducenten blijkt deels een kat in een zak. De bevoegde minister kon alleen maar antwoorden dat er zal gevaccineerd worden op het ritme van de leveringen. Daar waar in eerste instantie nog werd geopperd dat tegen eind juni 2021 iedereen zou gevaccineerd zijn, is deze datum al verschoven naar september. En dan zwijg ik nog over het vertrouwen van de burger in het vaccin. Als de clowneske bekvechterij tussen farma en de EU nog een tijdje blijft voortduren, zou het wel eens kunnen dat de burger afhaakt, en zijn geloof in een goed vaccin verliest. Astra Zeneca, de voornaamste leverancier voor België, blijkt een vaccin te hebben dat niet voldoende betrouwbaar is voor 65-plussers... Ik hoop dat onze regering inziet dat er dringend nood is aan zekerheid omtrent de leveringen. Het kan niet zijn dat bedrijven hun kat sturen naar vergaderingen, of doodleuk verklaren dat deze situatie uniek is, en dat ze meer tijd nodig hebben, of dat de productiesites nog niet klaar zijn enz. Als er contracten worden getekend, dan hebben bedrijven zich daaraan te houden. Doen ze dat niet, dan moet de EU krachtdadig optreden, en desnoods het vertrouwen opzeggen.