Het interview heeft plaats ten huize van, midden in de bossen van Oud Heverlee. Vanuit de woonkamer op de eerste verdieping kijk je binnen in de kruinen van de bomen. De huiskamer zegt veel: familiefoto's met de drie kinderen en acht kleinkinderen, Congolese maskers aan de muur, een kruisbeeld met palmtakjes, een verkiezingsfolder voor Greta Dereymaeker, 15de plaats op de CD&V-lijst.
Syrische vluchtelingen
Enkele dagen voor het interview zijn twee Syrische broers ingetrokken ten huize van Greta en Guido. "Het zit zo: wij hebben dit huis zes jaar geleden gebouwd als een kangoeroewoning met het oog op later", vertelt Greta. "De benedenverdieping wordt zeer weinig gebruikt. Zonde toch, als er zoveel vluchtelingen op zoek zijn naar een dak boven het hoofd, dachten we. En we zijn gaan aankloppen bij Caritas dat jaarlijks via de zogenaamde humanitaire corridor 150 vluchtelingen naar België haalt. De jongemannen hebben vijf jaar in een kamp in Turkije vertoefd en spreken amper Engels. Maar ze hebben al kenbaar gemaakt dat ze graag opnieuw willen gaan verder studeren."
O ja, ik heb moeten vechten om een plaats onder de zon te veroveren. Vrouwelijke studenten vonden geen plaats als assistent 'omdat ze wel eens zwanger zouden kunnen worden'
Klompvoeten opereren
Mensen helpen is een rode draad doorheen het leven van prof. Dereymaeker. Aanvankelijk wou ze kinderarts worden, "maar tijdens een stage orthopedie bleek ik over een chirurgische gave te beschikken, Fingerspitzengefühl, zeg maar." Bij Prof. Mulier leerde Greta nog klompvoeten te opereren. Vandaag is ze een van de laatste chirurgen in België die deze procedures nog beheerst. Klompvoeten komen ook in Europa voor - circa 2 op 1000 - maar worden nu zo snel mogelijk na de geboorte niet-operatief behandeld met de methode Ponseti.
De genomineerden
Dit jaar organiseert Artsenkrant/Le Journal du Médecin samen met het VBS voor de tweede keer de prijs 'Specialist van het Jaar'. Vorige maand vergaderde de jury over de 21 dossiers van artsen voorgedragen door de beroepsverenigingen aangesloten bij het VBS en selecteerde vijf Nederlands- en vijf Franstalige artsen. Dat op basis van een aantal welbepaalde criteria (communicatie, empathie, samenwerking, enz.).
De Nederlandstalige genomineerde artsen stellen we in vijf opeenvolgende edities aan u voor. Daarna krijgt u, lezer van Artsenkrant, het laatste woord. U kan uw stem uitbrengen op de kandidaat van uw keuze. Wie de meeste stemmen haalt, wordt 'Specialist van het Jaar'.
"In landen als Congo, Rwanda, Burkina Fasso, Vietnam, Indonesië... is dat niet het geval", vertelt Greta. "Deze baby's worden vaak samen met hun moeder door hun familie verstoten of weggestopt. Kinderen met klompvoeten zijn behekst, ze gaan niet naar school. Bij een van mijn eerste missies werd mij op de voorlaatste dag gevraagd of ik een kind extra wou opereren: een beeldmooi meisje van 14 met twee voeten die helemaal haaks stonden. Het was een zeer moeilijke ingreep maar op het eind zei de anesthesist : 'Tu as donné une vie à cette fille'. Dat is het helemaal. De meeste kinderen gaan na hun ingreep studeren, anderen worden weer in hun familie opgenomen. Zolang ik kan zal ik naar die landen gaan om klompvoeten te opereren én om ter plaatse dokters op te leiden."
Of haar geloof haar stimuleert om te helpen in de derdewereld? "Deels wel", zegt Greta. "Al zie ik mijn bijdrage eerder ruimer als een vorm van humanitaire solidariteit. Je moet maar met klompvoeten in zo'n land geboren zijn."
Vrouw in mannenbastion
Greta Dereymaeker, eerder een tengere dame, straalt kracht en gedrevenheid uit. Daar zit haar parcours als dame in een mannenbastion ook voor een deel tussen. "We waren maar met tien vrouwen op 400 studenten: orthopedie was geen vanzelfsprekende keuze! Toen ik in 1972 promoveerde als 'geneesheer' (zij legt de nadruk op de laatste lettergreep) wisten de patiënten niet goed hoe ze een vrouwelijke dokter moesten aanspreken. Iemand begroette mij eens: 'Dag madame, meneer doktoor'."
Symposium over de kwaliteit van de opleiding
Op zaterdag 24 november reikt minister De Block de award 'De Specialist van het jaar' uit. Aansluitend organiseert het VBS in samenwerking met Artsenkrant een interessant symposium over de kwaliteit van de opleiding tot arts-specialist. Het programma vindt u hier.
"O ja, ik heb moeten vechten om een plaats onder de zon te veroveren. Vrouwelijke studenten vonden geen plaats als assistent 'omdat ze wel eens zwanger zouden kunnen worden'. Op congressen was ik vaak de enige vrouw in het halfrond. Als ik dan ook soms terechte bedenkingen had bij een of ander referaat werd dat niet steeds gesmaakt. Kun je je voorstellen? Toen ik in 1998 werd voorgedragen om voorzitter te worden van de Europese Federatie van voet- en enkelpathologie (EFAS), werd dat hier en daar ook op gemor onthaald en ik stond er zelf ook versteld van dat de vrouw niet de secretaresse- maar de voorzittersfunctie kreeg. Dit was een overwinning voor de vrouwen, waar ik nog steeds fier op ben! Vrouwen moeten zich nog steeds dubbel zoveel bewijzen in de chirurgische bastions. Als prof heb ik meisjes steeds gestimuleerd om hun man te staan."
De leerstoel baron Berghmans-Dereymaeker stimuleerde fundamenteel onderzoek van het enkel-voetcomplex binnen het departement biomechanica van KU Leuven
Leerstoel in de biomechanica
Greta Dereymaeker was een autoriteit in voetchirurgie, een specialisme waarvan ze mee aan de wieg stond. En toch verliet ze na 30 jaar de universiteit waar ze kliniekhoofd was. Niet met slaande deuren, maar eerder om een princiepskwestie. Ze was in UZ Leuven de oprichter van de voetkliniek geweest, goed voor ongeveer 1.300 chirurgische ingrepen per jaar in 2002. Ze werd dan ook onmiddellijk gevraagd om als consulent in het UZA te werken. Tegelijkertijd vervolgde ze haar professionele carrière tot 2011 in het H. Hartziekenhuis in Leuven.
In 2003, als bij wonder, één jaar na het verlaten van het UZ Leuven werd mij uit dankbaarheid voor een complexe behandeling een leerstoel aangeboden door een erkentelijk persoon. Dat vond ik schitterend, want voor voetchirurgie was er tot dan toe nauwelijks geld om aan research te doen. En zo gebeurde het dan tot aan mijn pensioen in 2017."
De leerstoel baron Berghmans-Dereymaeker stimuleerde fundamenteel onderzoek van het enkel-voetcomplex binnen het departement biomechanica van KU Leuven. Recent werd de leerstoel omgezet in een fonds om de research verder te zetten.